Кейәү булыуы еңел ул...

Һәр кем үҙ бәхете менән тыуа йәки кеше тыуғанда уҡ уның күрәсәге, йәғни тәҡдире маңлайына яҙыла, тиҙәр. Әммә бының менән тулыһынса килешмәҫкә лә мөмкин. Һәр кем яҙмышын үҙе яҙа, минеңсә. Кешенең бәхете үҙенең холҡона, тормошҡа ҡарашына һәм шулай уҡ үҙен уратып алған яҡындарына ла туранан-тура бәйләнгән. Йәшәйеш шуға ҡоролған да: атай менән әсәй – балаһын, балаһы – атай-әсәһен, ир менән ҡатын – бер-береһен бәхетле итергә бурыслы. Улар киләсәктәренә яуаплы ҡарап, ҡаршылыҡтарҙы бергә еңеп, үҙ-ара ярҙамлашып йәшәргә тейеш.

Күптән түгел Рәсәй телеканалдарының береһендәге тапшырыуҙа бәхет төшөнсәһе, ә дөрөҫөрәге, ғаиләлә бәхетле булыу серҙәре тураһында тема күтәрелде. Ғәҙәттәгесә, сәхнә түрендә тапшырыу геройҙары урын алғайны. Улар – урта йәштәрҙәге ҡатын менән ир – тамашасы, психологтар, ғаилә белгестәре алдында үҙ мөнәсәбәттәрен асыҡланы. Унда күп михнәт күргән героинянан башҡа бер кем дә “тормошҡа сығыу” һүҙбәйләнешенең мәғәнәһен аңлата алманы. Алып барыусы ток-шоуҙа ҡатнашҡандарҙың бик күптәренә ошо һорауҙы бирҙе, төрлө яуаптар яңғыраны, әммә миңә төп геройҙың яуабы ғына оҡшаны: “Тормошҡа сығыу – ул терәүле, таяныслы булыу, тормош ауырлыҡтарын үтеүҙә иптәшле булыу”, – тине ҡатын. Ә уның яҙмышында барыһы ла киреһенсә булған.
Юғары белемле, йомшаҡ холоҡло, изге күңелле был ҡатындың ире тормошҡа әҙер булмай сыға. Үҙ аллы ул хатта сәй ҡайнатып, әҙер ашты ла йылытып ашай алмай. Ҡатынға ике улы менән бергә ирен дә тәрбиәләргә, ғаиләләге бөтә ауырлыҡты, йөктө үҙенә тартырға тура килә. Физик йонсоу, нервы көсөргәнеше уны тиҙҙән ҡаты ауырыуға һабыштыра.
Был, әлбиттә, алдан әҙерләнгән махсус сценарийҙағы дөйөмләштерелгән образдар ғыналыр, әммә бындай миҫалдар беҙҙең көнитмешебеҙҙә аҙым һайын осрай.
Йәшерен-батырыны юҡ, бөгөн күп ғаиләләрҙең башында ҡатын-ҡыҙ тора. Йорт-хужалыҡ эштәрен алып барыуҙан, бала тәрбиәләүҙән алып, аҡса табыуға тиклем. Ир-атҡа ни шул ғына кәрәк: яуаплылыҡтан ҡасып, ғаилә дилбегәһен ҡатынына тотторорға ғына тора. Йортҡа йәки фатирға ремонт эшләү, яңы йыһаз һатып алыу, коммуналь хеҙмәткә түләү, ата-әсәләр йыйылышына йөрөү – былар бөтәһе лә ҡатын-ҡыҙ иңенә төшә. Бөтә Рәсәй халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса республикала ҡатын-ҡыҙ ир-егеттәрҙән күберәк. Балалар баҡсаһында ла, мәктәптә лә көсһөҙ зат һаны өҫтөнлөк итә. Класс лидерҙары ла, ғәҙәттә, улар. Билдәле булыуынса, уҡытыусыларҙың да күбеһен гүзәл заттар тәшкил итә. Мәктәптә класташ ҡыҙҙарының һәм уҡытыусыларының, ә өйҙә әсәйҙәренең күҙенә ҡарап үҫкән уландар, һөҙөмтәлә, үҙ-ара бер нәмә лә хәл итергә өйрәнмәй. Әсәһенең, өйләнгәс иһә ҡатынының күрһәтмәләрен көтөп торған ир йоратына әйләнә. Ундайҙарға бигерәк тә хәрби хеҙмәттә ауырға тура киләлер, тип уйлайым. Армиянан рухтары һынып, алдағы көнгә, үҙҙәренә ышанысын юғалтып ҡайтҡандарҙың күбеһе әсәй тәрбиәһен генә күргән егеттәрҙер, моғайын.
Бер танышымдың улы армияға тиклем бик тыйнаҡ, күркәм холоҡло булды. Әсәһе уны, ҡыҙҙарға алмаштырғыһыҙ, тип маҡтай торғайны. Егет әсәһенең рөхсәтенән тыш урамға ла сыҡманы, секция-фәләнгә йөрөмәне. Ә бына армияға барып бер-ике ай хеҙмәт иттеме-юҡмы, күңелһеҙ хаттар яҙып, әсәһенең эсен бошорҙо, ниндәй булһа ла сәбәп табып, хәрби хеҙмәттән ҡайтарыуын һораны. Әрме ваҡыты шулай үтеп китте. Әсәнең, улым сынығып, тормошҡа өйрәнеп ҡайтыр, тигән өмөттәре аҡланманы. Өйләнеп тә оҙаҡ йәшәй алманы. Үҙе бешмәгәндең ашы бешмәй тигәндәй, сүкеш тотоп сөй ҙә ҡаҙаҡлай алмаған ир кемгә кәрәкһен, бер нисә йылдан кәләше бер йәшлек малайы менән әсәләренә ҡайтты ла китте. Әлеге ваҡытта йәш ир әсәһе менән йәшәй. Эшкә урынлашһа ла, оҙаҡ тотҡарлана алмай. Ныҡлы ғына эш урыны булмағас, ҡырын һалырға ла өйрәнеп алды. Әле әсәһенең бәләкәй генә пенсияһына йәшәп ятҡан көндәре. Тәрбиәле, тыйнаҡ улдың киләсәктә бер ҡайҙа ла эшләмәгән, өҫтәүенә эсергә яратҡан кеше булыр тип әсәһе генә түгел, бик күптәр күҙ алдына ла килтермәгәндер.
Бындай яҙмышлы йәштәр бихисап. Ир-егеттәрҙең йомшаҡ булыуында, әлбиттә, күберәк беҙ, ҡатын-ҡыҙҙар, ғәйепле. Әгәр ҙә үрҙә атап кителгән әсәй һымаҡ улдарыбыҙҙы бөтә яҡлап ҡурсалап, ятһа-торһа эргәһендә өлтөрәп йөрөмәһәк, өйҙә баш булам тип, хәләл ефеттәребеҙ ҡулынан бөтә эште тартып алмаһаҡ, илде, Ватанды ғына түгел, хатта үҙҙәрен дә яҡлай алмаған ир-егеттәр бөтөнләй булмаҫ ине.

Балаларға бәләкәй саҡта уҡ ғаилә тәрбиәһен, мәктәптә уҡығанда ҡыҙҙарҙы һәм малайҙарҙы айырып, ҡатын-ҡыҙ бурысын, ир намыҫы төшөнсәһен аңлатып, тормош һабағы биргәндә йәштәр өйләнер алдынан бер-береһен бәхетле итергә тейешлеге хаҡында күберәк уйланыр ине. Был иһә, кейәүләп, ҡунаҡ булып йөрөү ваҡыты үтеп, ғаилә тормошонда тәүге ҡаршылыҡты үтеп тә ҡарамай, айырылышыу яғын ҡараған йәштәр һанын күпкә кәметер ине...

Лена АБДРАХМАНОВА.
Мәләүез ҡалаһы.