-6 °С
Болотло
Бөтә яңылыҡтар
Фекер
5 Март 2019, 12:56
Опа-опа, Америка, Европа йәки әхирәттәремә әйтер һүҙем
Үҙ булмышыбыҙҙы Европа ситлегенә бикләп ҡуйырға маташабыҙ. 90-60-90 стандартын талап иткән гүзәллек бәйгеләрен генә алып ҡарайыҡ. Башҡорттарҙың бит үҙ ҡалыптарына һалынған матурлыҡ ҡанундары бар. Борон-борондан милләтебеҙ һылыуҙары йыр-моңға бай, сая рухлы, отҡор һүҙле һәм мөләйем булған. Зифа буй-һынының нәфислеген бар донъяға күрһәтеү матурлыҡ һаналмаған бит. Бәләкәйерәк буйлы йә тулыраҡ кәүҙәле булған өсөн генә кемделер хыялынан мәхрүм итеү дөрөҫ түгел. Хоҙай һәр кемебеҙҙе үҙенсә яратҡан. Беҙ үҙебеҙҙе нисек барбыҙ, шулай яратырға тейешбеҙ. Билең тал сыбығындай нескә, күкрәк-янбаштарың стандарттан ситтә булған өсөн үҙебеҙҙе кәмһетеп, ышанысыбыҙҙы юғалтырға ярамай.
Дүрт йәшлек һеңлем күлдәген күтәрә биреберәк көҙгө алдына баҫҡан да: “Апай, ҡара эсем ҡалай ҙур. Мин – һимеҙәк. Ҙурайғас, матур булмайым инде,” – тип тәтелдәй. Ҡыҙсыҡтың башына “һомғол түгел икәнһең, һин – йәмһеҙ”, тигән уй инеп оялаған. Телевизор һәм ялтыр-йолтор журналдар шундай тәрбиә биргәндә, быға аптырайһы ла түгел. Бөтә йәмғиәт шуға күнеп бөттө. Барбилар ҙа нәҙекәй билле, беҙҙең замандағы ҡурсаҡтарҙы һағынып иҫкә алырға ғына ҡалды.
Үҙенекен көҫәп, ағымға ҡаршы йөҙөп барған кәмәбеҙ сиккә килеп төртөлдөмө, әллә ағым ыңғайына ғына йөҙә башланымы? Һәр хәлдә лә Европа һәм Америка еле күңелебеҙгә үтеп инеп, аңыбыҙҙы ағыуланы. Тәмәке һурыуҙы, һыра һемереүҙе, ярты ботобоҙҙо ла ҡапламаған ҡыҫҡа итәк кейеүҙе модаға әйләндереү генә түгел, шуларға һуҡырҙарса табына ла башланыҡ.
Үҙ булмышыбыҙҙы Европа ситлегенә бикләп ҡуйырға маташабыҙ. 90-60-90 стандартын талап иткән гүзәллек бәйгеләрен генә алып ҡарайыҡ. Башҡорттарҙың бит үҙ ҡалыптарына һалынған матурлыҡ ҡанундары бар. Борон-борондан милләтебеҙ һылыуҙары йыр-моңға бай, сая рухлы, отҡор һүҙле һәм мөләйем булған. Зифа буй-һынының нәфислеген бар донъяға күрһәтеү матурлыҡ һаналмаған бит. Бәләкәйерәк буйлы йә тулыраҡ кәүҙәле булған өсөн генә кемделер хыялынан мәхрүм итеү дөрөҫ түгел. Хоҙай һәр кемебеҙҙе үҙенсә яратҡан. Беҙ үҙебеҙҙе нисек барбыҙ, шулай яратырға тейешбеҙ. Билең тал сыбығындай нескә, күкрәк-янбаштарың стандарттан ситтә булған өсөн үҙебеҙҙе кәмһетеп, ышанысыбыҙҙы юғалтырға ярамай.
Ҡыҙғаныс, әммә Европа тәрбиәләй беҙҙе һәм дә Америка. Ауыҙыбыҙҙы киң асып, Америка фильмдарын ҡарайбыҙ ҙа ундағы һәр нәмәне ҡабатлайбыҙ. Унда ҙур-ҙур түшле гүзәл заттар оҙон тырнаҡтарын тарбайтып тәмәке көйрәтә, һыра һемерә. Баһадир кәүҙәле ир-аттар атыша ла үлтерешә. Шунан китә инде: ҡыҙсыҡтарыбыҙ үтә сибәр “әртис” апайҙарын эләкләй, ә малайҙар агрессивлыҡты, һуғыш-талашты тормоштоң айырылғыһыҙ өлөшө тип ҡабул итә. Үкенескә ҡаршы, һуңғы осорҙа Рәсәй фильмдары ла ошондай уҡ тәрбиәне пропагандалай башланы.
Төптәнерәк уйлап ҡараһаҡ, хәҙер ҡатын-ҡыҙҙарыбыҙ тауарға, рекламаға әйләнеп бара. Ялтыр-йолтор журналдарҙың һәр бите тиерлек ярым-шәрә гүзәл заттар менән тулған. Ымһындырғыс ҡаплы тәмәкеләрҙе, коктейль-һыраларҙы үтә сибәр ҡыҙыҡайҙар рекламалай. Минздрав иҫкәртһә лә, иҫкәртмәһә лә, бүлтәйгән иренле, ҙур күкрәклеләрҙе табыныу объекты итеп алған ҡыҙсыҡтарыбыҙ, үҙ булмышына ҡул һелтәп, битенә ҡатлы-ҡатлы макияж һылай, нәҙек алһыу тәмәкеһен һура, коктейль эсә.
Иң күңелде ҡырғаны: ҡыҙҙарҙың ошондай мәхшәрҙе дөрөҫ тип ҡабул итеүе. Әммә был оло яңылышлыҡ, һуҡырлыҡ. Уйлап ҡарайыҡ әле. Матурлығыбыҙҙы һәр береһенә күрһәтеп, артыҡ тырышһаҡ, уйнап туйғас ситкә ташланған ҡурсаҡ хәлендә ҡалмаҫбыҙмы? Үҙебеҙсә матурлыҡ, һылыулыҡ тип баһалаған нәмә ир-егеттәр тарафынан енси теләкте ҡәнәғәтләндереү сараһы йә тауар тип кенә ҡабул ителә. Ҡатын-ҡыҙҙың ҡолағы менән яратыуын белгән ир-ат, күп тә үтмәй, һиңә ҡул һелтәп, фәхишә тип атарға ла күп һорамаясаҡ. Ул артабан яңы ҡорбанын эҙләр, ә һин ярыҡ кәритә янында тороп ҡалырһың. Тиҙҙән даның таралып, “еңел тауар” тип атала башлауыңа ла рөхсәт кәрәкмәҫ. Тәнең гүзәллеген күрһәтеп, күҙҙән-күҙгә генә түгел, ҡулдан-ҡулға күсеп уйнатылыу һиңә оҡшай икән, йәл. Бәлки, был һине күктең етенсе ҡатына үрләтәлер, әммә шуны онотма: бейектән ҡолап төшөүө ай-һай ауыр буласаҡ. Ҡасан да булһа ергә төшөргә тура киләсәк. Сөнки ҡатын-ҡыҙға хас йомаҡлығын юғалтыусылар ир-атта ҡыҙыҡһыныу уятмай башлай. Тыйылған емеш, барыбер ҙә, татлыраҡ. Киндер-күкәй ҙә бит ҡатлы булыуы менән арбай, беҙгә уның эсендәгеһе, йәшеренгәне, ҡәҙерлерәк. Һиңә, бәлки, ярым-яланғас ҡиәфәттә ир-егеттәрҙе арбап, үҙеңде үтемле тауар итеп тойоу оҡшайҙыр. Ә мин һинең урыныңда: “Ҡотҡарығыҙ!” – тип ҡысҡырыр инем. Әйбер ҡоло булыуҙан, алдаҡ матурлыҡтан, ялған һүҙҙәрҙән...
Һомғол фигураһын һыҙыҡ өҫтөнә алған асыҡ кейемдәр яратҡан әхирәтем ир-егеттәр өсөн теләк объекты ғына булыуына, кеше булараҡ күңел торошона бер кемдең иғтибар итмәүенә зарлана. Ниңә зарланырға? Ғәжәп... үҙең һорап алған ҡараш бит ул. Бөтә иғтибар ярым-яланғас тәнеңә йүнәлдерелгәндә, ир-егет күңелеңде байҡап торамы ни?
Барыһы ла үҙебеҙҙән тора, ҡыҙҙар, тип әйтергә теләр инем. Һиңә ниндәй тормош нығыраҡ оҡшай: серлелегең менән бер тапҡыр һәм ғүмерлеккә ғашиҡ итеүме, әллә ҡулдан-ҡулға күскән тауар булыумы? Ҡабынан әрселгән кәнфиткә теләһә ниндәй себен эйәләй, ә ҡаплыһына үтеп инә алмай, ул үҙ тәмен һаҡлап ҡала. Европа һәм Америка тәҡдим иткән ҡанундар буйынса йәшәй башлаһаҡ, үҙ булмышыбыҙҙы, милли аңыбыҙҙы юғалтасаҡбыҙ. Башҡорт ҡатын-ҡыҙы һылыулығына бер ни тиңләшмәй. Ул электән ғүмерлеккә яраттыра ла, ғаилә ептәрен ныҡлы итә лә белгән. Сөнки күңелендә ныҡлы иман, үҙен хөрмәтләү булған.
ИМАНГӨЛ.
Читайте нас:
© 2024 «Шоңҡар» - Башҡортостан йәштәренәң ижтимағи-сәйәси, әҙәби-нәфис журналы
Баш мөхәррир: Айгиз Ғиззәт улы Баймөхәмәтов
Телефон
(347)272-61-64
Электрон почта
Адресы
450079, Республика Башкортостан, г. Уфа, ул. 50 летия Октября, 13, каб. 910
Ҡабул итеү бүлмәһе
Венер Айҙар улы Исхаҡов (яуаплы сәркәтип) - 89279443170
Хеҙмәттәшлек
Финзира Ғариф ҡыҙы Рысаева - 89174785622