Хәҙер алдашмайым

Мәрәкәле монолог

Микрофон алдында Ҡәҙербай тора: елкәһен ыуа, сәстәрен һыйпай ҙа тәрән көрһөнә.– Әһ-һ! Мин дә йәшәйем был донъяла. Бәй, шулай тимәй, ни әйтергә? Исемем Ҡәҙербай булыу менәнме – ҡәҙерем булмағас. Ҡатыным хөрмәт күрһәтеү урынына көн дә талай – кеше түгел, эт ғәрләнерлек һүҙҙәр ишетәм бит: «Ғәмһеҙ, болһоҙ, бошмаҫ! Нин­дәй егеттәр йөрөнө артымдан – мин һине һайланым. Етешһеҙ йәшәремде бел­һәм, һине ете саҡрымдан урап уҙ­ған булыр инем. Алдырыр көн яҙҙырыр – бәхетһеҙлегемә осратҡанмын». Шу­лай ярһый. Бөтәһен дә һөйләргә ҡеүәтем етмәҫ (Ҡәҙербай йәнә тәрән көрһөнә). Ә бит ҡасан ғына ап-аҡ тештәрен йымылдатып, ҡап-ҡара күҙ­ҙәрен йылтыратып, иркә бесәй кеүек күкрәгемә һыйынған һылыу ҡыҙ ине. Һамаҡлаған таҡмағын тыңлап туймай инем: «Батырым, матурым, ыласыным!» Хәҙер нәҡ мәскәй әбей: сырайы – күк йөҙөн тотош ҡаплаған ҡара болот; иҙәнде иҙерҙәй итеп шартлата баҫҡа­нын күргән әҙәмдең иҫе китер. Фил тигән хайуан да шул саҡлы яман атламайҙыр. Аш-һыу әҙер­ләргә йыбана – бешергән ризығын ауыҙға алырлыҡ түгел – тәмһеҙ.

– Ашамлыҡты татлы бешерергә ҡасан өйрәнерһең икән? – тим, аптырағас.
– Аш тәмле, табын йәмле булһын өсөн аҡса кәрәк, аҡса! Башыңды ах­маҡҡа һалма! Етте! Түҙмәнем түгел, түҙҙем – бынан һуң сыҙай алмайым: йә хеҙмәт хаҡы юғары эш тап, йә... (Ҡәҙербай тәрән көрһөнә.) «Йә» тип, икенсегә ниңә ләпелдәгәндер. Йөрәген ниҙәр өйкәгәнен әйтеп бөтмәне. Ә ми­нең күңелемә шик-шөбһә йүгерҙе: әллә ташларға уйлай микән? Хәҙерге бисә­ләрҙән бөтәһен дә көтөргә мөм­кин. «Барлыҡ яраштыра, юҡлыҡ талаштыра» тигәндәре бик дөрөҫ.
Көйөнөсө-һөйөнөсө менән ғүмер тиҙ үтә. Беҙ ҙә ғауғалы булһа ла, тиҫтә йыл тирәһе бергә йәшәгәнебеҙҙе һиҙмәнек. (Ҡәҙербай сәстәрен һый­пай, көрһөнә.) Шулай сираттағы йыл­дың 1 апрелендә – Көлкө көндө – ҡунаҡ булып, күңел асыр урынға таланып-яфаланып ултырам. Кинәт яңы өй­ләнеш­кән мәл хәтеремә төштө. Тәүге эш хаҡымды Зилзиләмә (ысын исеме – Зәлиә: үҙенә белдермәй генә шундай ҡушамат таҡтым – эсемдән генә әйтәм) биргәнемде иҫләнем. Ул ҡы­йынһына аҡсаны алырға, ҡулдарын артҡа йәше­рә. Ояла инде – сикәләре бешкән алманан былайыраҡ ҡыҙарған.
Өс-дүрт ай үттеме-юҡмы, барыһы ла яйланды – аҡсаны уңайһыҙланмай ала, һанай-һанай ҙа кеҫәһенә һала.
Кинәт бала сағым күҙ алдына баҫ­ты: 1 апрелдә кемделер алдайһың – йә ҡунаҡҡа саҡыраһың, йә мунса тө­шөргә... Табын әҙер түгел, мунса яғылмаған... Әбейҙәр кәнфит, йә биш тин аҡса тоттора. Кәнфит менән аҡ­саға ҡыҙығып, берәүҙе генә түгел, бер нисә ҡортҡаны саҡыраһың. Кино килгән булһа, кәнфитте ауыҙға ҡаба­һың да клубҡа сабаһың. Күңелле, рәхәт. Һин ҡайтыуға әбей-һәбей көлөшә-көлөшә, һөйләшә-һөйләшә сәй эсә, аҙаҡ арҡаңдан һөйөп, «аҡыллы малай» тип маҡтайҙар. Ни арала килеп еткән­дәр, әсәй ни арала мунса яҡҡан, ни арала томалаған? Әсәйҙең ҡоймағы ҡойолған, табын уртаһында самауыр йырлап ултыра. Көлкө көндө һәләк яратам: тамаҡ һыйлы, күңел көр, кәйеф күтәренке. 1 апрелдең йылға бер мәр­тәбә килеүе генә йәл.
Уҡырға төшкәс, бындай байрамдар туҡталды, шай.
...Шуларҙы уйлап ултырғанда кеҫә телефоным шылтыраны. Әлхәм ағай икән. Бер ойошмала эшләйбеҙ. Байрам хөрмәтенәнме, бәлки, бүтән сә­бәптәндер, уның «теле сиселгән». Оҙаҡ ғәпләштек.
Зилзиләмдең, әй, Зәлиәмдең күҙ­ҙәре аҡайҙы:
– Аҡса бөтөрөп, ниңә оҙаҡ һөйлә­шәһең? – тип аҡыра.
– Минең шеф Әлхәм ағай үҙе шылтырата бит, телефонға ул түләй. Ошо айҙан хеҙмәт хаҡымды икеләтә күтә­рергә вәғәҙәләй. – Был хәбәрем әле генә хәтерләгән бала саҡ хәтирәһенең ғилләһе ине, шикелле... Телем телгә йоҡмай алдайым.
Хәләлем, киреһенсә, бер килке тел­һеҙ ҡалды. Шул тиклем матур йылмай­ҙы, башын күкрәгемә терәп иркәләнде лә аш-һыу бүлмәһенә йүнәлде.
Күп тә үтмәне, күркәм табын әҙер ине.
– Булғаны менән байрам! Аҡса ал­ғас, бишбармаҡ та, манты ла, былау ҙа – йәнең ни теләй – тәмле тәғәмдәр бешерермен! Ыласыным, Көлкө көнө ме­нән ҡотлайым, – ти Зилзиләм, әй, Зәлиәм – бергенәм.
Бер ай үтеп тә китте – аҡса алыр көн етте. Беҙҙә эш хаҡын айына бер генә бирәләр.
Ҡайтҡас та, ғәҙәттәгесә, хеҙмәт хаҡымды ҡатыныма тотторҙом. Уның һөмһөрө ҡойолдо:
– Ниңә әҙ? – ти. – Ҡалғанын ҡайҙа ҡуйҙың?
– Тиненә тиклем һиңә бирәм дә – һана яңынан.
– Хеҙмәт хаҡыңды Әлхәм ағайың икеләтә арттырҙы бит!
Өнһөҙ ҡалдым: 1 апрелдә шаярт­ҡанымды онотҡайным шул.
– Тимәк, һөйәркәңә тотонғанһың! Әллә ситтә үҫкән балаң да барҙыр...
– Бер генә лә ғәйебем юҡ, көфөр һөйләмә, – тим, аҡланам.
– Улайһа, ресторанда ултыр­ғанһың!
– Һиңә өйләнгәс тә, ресторан ишегенең ҡайһы яҡҡа асылғанын да оноттом.
– Аҡсаңды йыйып, сит илгә һыпыр­тырға уйлайһыңдыр. – Зилзиләм, әй, Зәлиәм һаман ел-дауылын дауам итә.
– Сит илгә һыпыртыр өсөн ҡаҙна кеҫәһен буйтым һыпырырға кәрәк­леген беләһең бит. 1 апрелдә һинең күңелеңде күрәйем, кәйефеңде күтә­рәйем, тип кенә алдашҡайным, ғәфү ит! – Аяҡ быуындарым бушаны – аңғармай ҙа ҡалдым – ҡатыным алдына ҡапыл тубыҡландым...
Юғары хеҙмәт хаҡы алырлыҡ эш урыны эҙләп, күҙҙәрем тондо. Һеҙҙә аҡсалы урын юҡмы, йәмәғәт? Хәбәр итегеҙ, йәһәт килеп етермен.
Хәҙер Көлкө көнөндә алдашмайым.

Нажиә ИГЕҘЙӘНОВА.