Хөрмәт Үтәшев ҡазаға тарыған...

– Бала саҡтағы мажараларым үҙе бер китаплыҡ! Фәриҙә апайым кейәүгә сыҡҡан мәл, ауыл осонда айырым йәшәп яталар. Хәйҙәр еҙнәйем ишек алдында тәрән итеп ҡоҙоҡ ҡаҙҙы, киңлеге – өс, тәрәнлеге – алты-ете метр тирәһе. Һыу сыҡмағас, ҡаҙыуын ташлаған. Август айы ине, түтәлдәр эргәһендә фуфайка кейҙерелгән бер ҡарасҡы тора, башында – бүрек. Шул тирәлә Рәхимә апайым, Сәлимә ҡоҙаса менән баҫтырышып уйнайбыҙ. Мин ҡарасҡының бүреген башыма кейеп алдым. «Хәҙер һөҙәм!» – тип ҡысҡырам. Тегеләр сәрелдәп ҡаса. Мин уның һайын ҡотороп, ҡоҙоҡ тирәләй уларҙы баҫтырам. Бер мәл бүрек ҡолаҡсыны күҙемде ҡапланы һәм мин, яҙа баҫып, ҡоҙоҡ эсенә ҡоланым... Осоп төшөп барған сағымды хәтерләйем, ергә бәрелеүҙән иҫемде юғалтҡанмын. Аҙаҡтан белеүемсә, Рәхимә апайым әсәйгә хәбәр иткән. Беҙҙең өйөбөҙ ете йорт аша ине. Баҫҡыс буйлап эргәмә әсәйемдең төшкәнен һәм мине күтәреп алғанын хәтерләйем, үҙе илай-илай һамаҡлай: «Эй, һине!.. Еҙнәңә күпме әйттем шул соҡороңдо ҡапла, мал-тыуар ҡазаланыр, тип...» Ҡайтҡас, сепрәк менән башымды урап бәйләп, солан иҙәненә түшәк түшәп, мине һалҡынға һалып ҡуйҙылар. Ауылда ни медпункт та, врач та юҡ. Әсәйем, апайҙарым һәм күршеләр солан һалҡынында сәй эсеп ултыралар. Мине йоҡлай, ишетмәй тип уйлап, үҙ-ара һөйләшәләр: «Әгәр таң атҡансы үлмәһә, был бала йәшәр...» Хоҙайға шөкөр, таңды имен-аман ҡаршыланым. Ул ваҡиғаның иҫтәлеге булып башымда ҙур йәрәхәт эҙе тороп ҡалды.

Бала саҡтың икенсе мажараһы. Ул ваҡытта мәктәпкә төшмәгәйнем. Ҡыш уртаһы. Атайым бесән тарттырыу эшендә – тәүге ҡар яуыу менән тракторға тағылған оҙон трос менән бесәнде уратып, тарттырып алып ҡайталар. Өй эргәһенә трактор килеп туҡтаны. Сигнал бирә. Атайым: «Ҡараңғы төшкәнсе тағы ла бер рейс эшләп өлгөрөргә кәрәк», – тине лә кейенеп тышҡа сыҡты. Рәхимә апайым менән беҙ ҙә, Ишәй менән Ҡушай кеүек тағылышып, атайыбыҙға эйәрҙек. Ул иһә сығыу менән тракторға ултырҙы ла китте. Беҙ, ҡул болғап, юл ситендә тороп ҡалдыҡ. Алдыбыҙҙан, йылан кеүек һуҙылып, трос үтә лә үтә. Ә иң осонда бәләкәй генә бесән өйөмө ята. Йүгереп барҙым да: «Хәҙер шыуам», – тип шул бесән өйөмөнә яттым. Илле метр самаһы барҙым шулай. Төшәйем тиһәм, төшөп булмай – бәлтәм тросҡа эләккән, бер нисек тә ысҡындырып булмай. Һөйрәлеп барам, ҡысҡырам, апайым артымдан илай-илай йүгерә. Ҡапыл эсем ауыртып китте. Бара-бара саҡ төшөп ҡалдым. Бәлтәмде күтәреп ҡараһам... эсәктәрем һәленеп тора. Эсемде тотоп алдым да йүгерҙек өйгә ҡарай. Ҡайттыҡ. Икәүләп аҡырып илайбыҙ. Әсәйем: «Нимә булды?» – ти. Апайым: «Ана, Хөрмәтулланың эсе тишелде», – тип үкерә. Әсәйем бәлтәмдең итәген күтәреп ҡараны ла ҡото осто: унда – трос йыртып ебәргән ун сантиметр тирәһендәге яра. Бәйләнеләр ҙә һуҙып һалып ҡуйҙылар урындыҡҡа. Ятам хәҙер. Ялҡып китәмдер инде, ятҡан килеш уйнайым, унан, мауығып китеп, урындыҡта шыуып йөрөй башлайым. Әсәйемдең: «Ят, хәҙер эсәгең ҡойола бит!» – тип киҫәтеүе бер ҡолаҡтан инә, икенсеһенән сыға. Ярай әле, трос, етди йәрәхәт яһап, ғүмеремде өҙмәгән. Хоҙай һаҡлағандыр инде...