Шоңҡар
-6 °С
Болотло
Бөтә яңылыҡтар
Әҙәбиәт һәм ижад
5 Февраль 2021, 00:14

Берҙән-берем, бер генәм

Хәл иттем икебеҙҙең яҙмышты. Ике аҙна тигәндә ҡайтып килендәрен атай-әсәйгә күрһәттем. Минекеләр, бигерәк тә әсәйем, ҡыуанды, Йыһаниә менән һөйләшеп һүҙҙәре бөтмәй.

Хәйҙәр Тапаҡов
Берҙән-берем, бер генәм

Был икәүҙе мин йыш күрәм. Эшкә китешләй ҙә, ҡайтышлай ҙа осрайҙар. Гел бер­­гә­­­­­­ләр, ҡултыҡлашып, йә етәкләшеп баралар. Ҡырҡ йәштәр самаһындағы ошо пар­ҙың йәш егет менән ҡыҙҙай һыйынып атлауҙары ирмәк тойола ине башта, то­­ра-ба­­ра кү­­нек­тем. Тәүҙәрәк тап булышҡанда өндәшешмәй уҙҙыҡ, аҙаҡ­тан баш ҡа­ғ­ып иҫ­ән­­лә­шә баш­ланыҡ, һуңға табан йылмая биреп йылы сәләмләшеүҙе ғәҙәт иттек. Иғ­­­ти­барға алмау мө­м­­кин дә түгел шул, миңә ҡалһа, улар ҡайһы яғы ме­нәндер баш­ҡа­­­лар­­ҙан ай­ы­­р­ы­лып кү­ренә төҫлө. Ир ке­ше урта буйлынан саҡ ҡына ҡал­ҡыу­ы­раҡ, мыҡ­ты кәү­­ҙәле: ҡа­ра­­ғусҡыл, ялтас биттәре, йәмшек, итләс танауы, текә маң­ла­­йы, шеш­­мәк­лән­еп ҡап­­сайған ҡабаҡлы һорғолт күҙ­ҙәре уны тәү ҡарашҡа тәкәббер һәм ҡыр­ыҫ итәләр. Шул төйөрөм кәүҙәлә тышҡа бәрелеп бармаған көс-ғәйрәт һиҙелә. Ундайҙар, ғәҙәттә, ҡатын-ҡыҙ күҙенә эләгә һалып бармай. Бөҙрә­, ап­а­р­­уҡ сал ҡун­ған сәстәренән ай­ырмалы, тура, яҫы, бер-береһенә то­та­ш­ып тиерлек үҫкән ҡаш­та­ры­ сөм-ҡара, айырым-асыҡ һыҙат­ла­н­ып ирҙе күпкә йә­ш­әртә, күр­кәм ит­ә­. Ул ныҡ, ыша­ныс­лы баҫып атларға тырышһа ла, һи­ҙ­елер-һи­­ҙ­­ел­­мәҫ һу­л ая­ғы­­на аҡ­һай, шу­ға­лырмы, ҡул­да­рын йәйә биреп хәрәкәтләнеүе тай­шан­лап-төм­рән­лә­гән айыуҙы хәт­ер­лә­тә. Ошо кәмселекте сит-ят, ҡыҙыҡһыныусан текәлеү­ҙәрҙән йәшерергә теләгән бисәкәйе гел шул яҡ­тан һомғол буйын иренә ҡуштан те­р­әп бара. Бөтә йәһәттән дә ур­та саманан ары китмә­гән ир­ҙең йәмәғәте уға ҡара­ған­да күп­­кә йәш тә, сибәрерәк тә, ундайҙар ха­ҡ­ын­да беҙҙең яҡ­та һөй­көм­лө һөйәкле ти­ҙ­әр: ҡа­л­ын, ҡабарып таралған һары сәс­­тә­ре, уң яғ­ын­да уй­­ма­­ғы бе­­л­­ен­гән тумалаҡ бит ал­ма­лары, ыҡ­сым танауы, ҡыйғас ҡаш­та­ры, аяҙ күк йөҙ­өн хәтерләткән зәңгәр күҙ­­ҙә­ре тотош фи­ғ­ел­де тағы ла йәмләйҙәр, нурлы итәләр. Ағас йәме – япраҡ, әҙәм күрке – сепрәк, тигәндәй, килешле, көйәҙ кейенеүҙәре был ик­әүҙе тағы ла ылыҡтырғыс итә. Йә­нә атлаған ыңғайы ҡатын иренә зерә яр­­а­тып, һоҡ­­ла­нып һирпелә һалып ала, тегеһе лә шул ҡа­­­р­ашты һиҙеп, туң, ҡырыҫ сы­рай­лы йөҙ­өн ирәмһетә. Күнә­ге­нә ҡап­ҡасы тап ки­л­ең­керәмәһә лә, уларҙың шулайтып бергә йөрөү­ҙә­ре һоҡ­лан­ғыс, ҡу­ш­ар­лап бар­ыу­ҙа­ры йәмле.

Эшкә китергә ҡабаланғанда машинам тоҡанмай йорт янындағы майҙансыҡта мәшәҡәтләнә инеем, та­н­ышым үҙе эргәмә килде:

– Сәләм! – Майға буялған ҡулымды һәрмәп алып ҡуш усына йомарланы, ти­м­ер-томорға яҡын кеше генә шулай мазут-маҙарҙы бар тип тә белмәй. – Таны­ша­й­ыҡ әле яҡ­ын­­­дан, Тайфур Ҡунаҡбаев, тиҙәр мине. Һеҙгә нисегерәк өндәшергә, ҡус­­­­­ты­, тип­ме, әл­лә ағ­ай, типме? – Йәшемде әйттем. – Сырайығыҙ һиҙҙертмәһә лә, ми­н­ән күпкә ол-о­­­һо­ғоҙ икән, шуға ағай, ти ҙә ҡуяйым. Әле бына Йыһаниә магазиндан ҡай­­тышлай ма­ши­на­ янында булышыуығыҙҙы кү­р­еп ҡалған да, барып ярҙамлаш әле, шоф­ер­­һың бит, ти. – Һораулы ҡарашымды һүҙһеҙ ҙә аңлап өҫтәне. – Күптәр уны мәр­­йә тип ҡаб­ул итеп яңылышалар, юҡ, үҙебеҙҙең милләттән. Ул тағы, ниш­ләп ҡара ас­ман­ды һай­ла­ған икән, тип бер уйламаһағыҙ бер уйлағанһығыҙҙыр. Үҙем дә ғәжәп­лә­­нәм ҡай­­ саҡ, ҡа­тын-ҡыҙҙың эске донъяһын, кисерештәрен, сиселмәҫ йом­аҡ ише булмыш­тарын аңларға маташ – файҙаһыҙ. Кәр­­­тин­кә­ләй егеттәр ғашиҡ, ә улар өр­­көткөстәрҙе һай­лай­, үҙ итә бит, үәт бәлә нимәлә! – Ул шул­ай оҙон-оҙаҡ һөйләнеп, һәлмәк юрғалап, белекле ҡиәфәттә машинамды әйләнеп сыҡты ла, теш араһынан күңелле көй һыҙ­ғы­рып, сит­­кәрәк баҫты.

Беҙҙең биш ҡатлы йорт ҡала ситендә, ары, асфальт юл аша, баҡсаларға күмелгән ҡәҙимге ауыл өйҙәре башлана. Ҡасабаның исеме лә бар – Ҡа­м­ыш­­лы. Ниңә улай­ ата­ған­­­­дарҙыр, бер Хоҙай белә, өйҙәр тигеҙлектә урынлашҡан, урам­да­ры киң, ҡа­м­ыш-фәлән үҫкән ер ҙә күҙгә салынмай. Бында көнитмеш ысын ау­ылда­ғы­са: яҙҙан ҡара көҙ­гә­­­сә урам буйлатып, Төйәләҫ йылғаһы яғ­ы­на ҡарай һәр көн ир­тән­ кө­т­өү ҡы­у­а­л­ар, бесән осоронда арбаларға тейәп алып ҡайтып, лапаҫ башында кип­те­реп ҡыш­­лыҡ бесән әҙерләйҙәр, торлаҡтары газ менән йылытылһа ла, мунсаға яғыр утын хәс­тәр­ләй­ҙәр, ко­лонканан көйәнтәләп һыу ташыйҙар, таң һарыһын­да ҡасабаны ғына тү­гел, беҙ­­ҙе лә тамаҡ ярып әт­әс һөрәнләүе уята, көн оҙоно тауыҡ ҡыт­ҡылдауы, һирәк-һа­яҡ эт өр­өүе иш­­­е­­т­­елеп ҡуя Ҡамышлынан, танһыҡ ауыл йәме, ауыл тәме, ауыл еҫе ки­лә әлеге тарафтан. Миңә шул ябай шө­ғ­өл-тәртиптәр, ҡаҡшамаҫ ҡанундар оҡ­шай би­ге­рәк, кү­­­н­е­гелгән йәнле шау-шыу йәнемә майҙай яғыла, тыуған төйәгем көс-дарман би­­р­ер­ өс­өн эргәмә күсеп кил­гән­дәй хис итәм ҡайһы саҡ. Танышым әле, үҙенең Ҡа­м­ыш­­лы­нан икәнлеген бел­­гер­теп, баш ҡағып һораны:

– Был йорттоң юғары ҡатынан беҙҙең ауыл ус төбөндәгеләй ап-асыҡ күренәлер инде.

– Ыҙмабыҙ бейек бейеклеген, тик үҙһенеп бөтмәйем таш диуарҙы, ауыл өйө һа­ғын­дыра.

– Һеҙ ҡайҙан?

– Урман Йылайырынан. Һеҙсе?

– Ырымбурҙан. Сал ҡылған елберләгән икһеҙ-сикһеҙ даланы күргәнегеҙ бармы? Шул иркенлектә тыуғанмын! – Ғорурланып әйтте.

– Бына таныштыҡ та, юғиһә иҫәнләшеп кенә кемдең кемлеген ҡайҙан беләһең?

– Әйтмә лә. – Йәнләнеп китте. – Тимер айғырҙың ҡайһы тирәһен соҡой­һоң?

– Кәзәләнгәс, арғымаҡтар тоҡомонан түгелдер был нәмә! Аптыратты ла баһа. Тәҙрә быялаларын да һөртөп ҡарайым, тә­г­әр­­­­мәстәрҙе лә типкеләйем. Тоҡанмай. – Үҙемдең техникала оңҡотлоғома иш­­а­ралап, шу­­­л­ай мәрәкәләнем.

Тайфур ихлас һаһылдап көлөп ебәрҙе лә, асыҡ машина ишегенә терһәкләнеп, ҡәт­ғи күрһәт­мә­һен бирҙе:

– Капотты асығыҙ әле! Ҡуй, улайтып эткеләмә-төрткөләмәгеҙ, машина тигәнең ҡатын-ҡыҙ менән бер, көйләгәнде-яйлағанды ярата. Үҙем ғүмерем буйы баранка бор­­­ғос­­­ла­ғас, быны яҡшы беләм. – Шулай тине лә отвертка, кәрәкле ас­ҡыс­тар­­ алып, ас­ыҡ капотҡа ярты кәүҙәһен тығып, тикшеренергә керешеп китте, шунан ҡайта-ҡай­та руль ар­ты­на ултырып, стартерға баҫҡылап та аҙапланды. Бер аҙ­ҙан сөскөрөү-быш­­ҡы­­р­ыу­­ҙан ары китмәгән машинаға диагноз ҡуйылды. – Тиҙ генә тоҡанырлыҡ рә­те юҡ бы­­н­ың­дың, корбюратор бензин үткәрмәй. Хәҙер ысҡындырып алайыҡ. Алып ҡай­­тып ҡар­аш­ты­рып бирермен, төштән һуң кил. – Урам исемен, йәшәгән өйө­нөң һанын әйт­­те.

– Хәҙер үк һуғылаһы, ҡабалан үтәйһе мәшәҡәттәр бар ине бит әле. Еңел авто­мо­бил­дәрҙе хеҙ­мәт­лән­дереүсе пункттар аҙым һайын, һеҙҙе борсоғансы, бәлки, шунда ба­рырғалыр?

– Ҡабаланһағыҙ, эшегеҙгә йәйәүләп йүгерегеҙ, ғүмерегеҙ буйы машинаға ҡырын ятып ел­дереп көн итмәгәнһегеҙҙер бит! – Тайфур туранан бәреп ярайһы уҡ тупаҫ ҡырт киҫ­те. – Ре­монт­ла­­тыуға килгән­дә, аҡсаңды һуйып ал­а­саҡ­тар, өҫтәүенә, эштең рәт-сүрәтен бел­мә­гән ундағы малай-шалайға ышаныс та самалы.

Ҡаты бәрелеүгә ҡылъяймаһам да, зарурат буйһондорҙо, ризалашыуҙан башҡа са­ра ҡалманы.

Кисҡорон, эштән ҡайтышлай, аҙыҡ-түлек магазинына һуғылып, ҡултығыма күстәнәсемде ҡыҫтырҙым да, Тай­фурҙарҙы эҙләп киттем.

Алыҫ йәшәмәйҙәр икән дә баһа, йортобоҙ, хатта фатирыбыҙҙың тәҙрәләре был тап­­ҡырҙан бермә-бер асыҡ күренә. Түбәһе көрән тимер черепица менән ябылған, бүрәнә­лә­ре­нән бөрсөк-бөрсөк ыҫмала тамсылары һарҡып беленгән алты мөйөшлө ҡарағай йорт әл­­лә ҡайҙан үҙенә са­ҡ­ы­­рып мөһабәт ҡалҡҡан. Урамға ҡар­а­ған ҙур тәҙрәләр ҡар­­­шы­­­һында иркен итеп кәртәләп алынған алма баҡсаһы. Тупрағы йомшар­ты­лып, ол­он төптәре аҡбал­сыҡ­ланған ағастар, әле шау сәскәгә кү­м­е­­леп, иҫ­ерт­кес хуш еҫ бөркә­. Ма­мыҡтай ҡа­барған сәскә суҡтарынан һеркә йыйыусы бал ҡортта­ры­ның тигеҙ геүләүе ти­рә-йүнгә үҙенсәлекле, ирәүән моң та­р­а­та. Иртәнге томан­дай ҡуйы, һөт күбе­ге­ләй еңел алмағастар йылымыс яҙғы елгә эйәреп, төп­һөҙ зәңгәр сат­ыр­ҙа йөҙгән болоттарға ба­р­ып ҡушылырҙар ҙа, эргәлә генә күгәреп ҡалҡ­­­ҡан Ирәндек тау­ын арты­лып, ҡайҙа­лыр осоп китерҙәр һымаҡ. Бер­ке­тел­гән ба­ға­на­лары әрселгән имән­дән бө­тө­р­өлгән, ситтәре ялтыр ҡалай менән нағыш­ланған, йө­ҙө­нә бер-береһенә ын­тылып тал­пы­­­ныусы күгәрсендәр һүрәте төш­өр­өл­гән, өҫкө өл­ө­шө ти­мер сымдарҙы бө­гөп сем­әр­­лән­гән ағас ҡапҡа асыҡ йәшел төҫ­кә бу­­ялған. Ар­ы­­р­­аҡ иш­еге урам яҡҡа ҡараған, ин­­ер-сығыр майҙансығына ас­фальт йәй­ел­гән ши­ф­ер ҡы­йыҡлы кирбес гараж күренә. Бә­лә­кәй ҡап­­­ҡа бағанаһына бер­ке­тел­гән ҡул­ай­ла­ма төй­мә­һенә баҫҡайным, эс яҡта ҡың­ғы­рау сың­лап еб­әр­ҙе.

– Кем унда, бикләмәгәнбеҙ! – Яғымлы ҡатын-ҡыҙ тауышы ишетелде.

Индем дә уңайһыҙлана биреп туҡтап ҡалдым. Бында ла таҙалыҡ һәм бөх­тә­лек. Ҡар­шы­ла төп өйҙө усаҡлыҡ менән тоташтырған ҡыйыҡлы күтәрмә күренә. Бил тәң-гә­­ленән һыр­лы кәртә менән сикләнгән, таҡталары, ҡыйыҡ терәүҙәре төҫһөҙ лак ме­нән ҡа­тырылған был ҡоролма тотош их­­а­таға кү­тәренкелек, тантана өҫтәй. Усаҡлыҡ­­тан ары йәшелсә баҡсаһына терәлгән ыҡсым мунса күренә. Баҡ­са­ла ҡа­р­а­й­ып тү­т­әл­­­дәр те­ҙ­ел­гән, бер нисәһендә әле генә сығарылған помидор, борос һәр­пен­­де­ләре күҙгә таш­лана, бот­аҡ­­тарының яртыһын рә­шәт­кәнән ишек алдына һалындырған өйкөм сирен ҡыуа­ғы ла күкрәп сәскәгә ту­маланған. Былар барыһы ла, һис һүҙһеҙ, ир оҫ­та­лы­ғы, ҡа­тын-ҡыҙ ег­әрлег­­е­нән яр­алған.

– Мөмкинме?..

– Ә-ә-ә, һаумыһығыҙ, әйҙә, тартынмай үтегеҙ! – Күтәрмә иҙәненә керҙәр өйөп һалып, шу­ларҙы йыуыу машинаһына тығып мәшәҡәтләнгән хужабикә, алъяпҡысына еү­еш­­лән­гән ҡул­дарын һөртә-һөртә, миңә ҡаршы атланы ла, ҡабырға ишеге асыҡ гар-аж яғ­ы­на ҡа­р­­ап ҡысҡырҙы. – Тайфур, һиңә килгәндәр, өлгөрттөңмө? – Шунан алсаҡ һирпелеп күрешергә үрелде. – Йыһаниә. Һеҙгә кем тип өндәшергә? – Бәләкәй, йомшаҡ ҡулды тотоп исемемде әйттем. – Яуабым элә һалып алынды. – Бер туған мыртый­ымдың* да исеме Айҙар ине. – Йөҙөнән бер мәлгә генә моңһоулыҡ күләгәһе йүгереп үткән хужабикә, тиҙ арала үҙен ҡулға алып, ҡай­та­нан ирен киҫ­әт­еү­­ҙе кәрәк тапты. – Эш­ем­де ҡуйып, өҫтәл тирәһен ҡараштырып, өйҙә булырмын, оҙаҡ­ла­маҫ­­һығыҙ.

– Килдеңдәме? – Мығырҙап һөйләнеү ишетелде. – Инегеҙ. – Эстә тоҡан­ды­р­ыл­ған ут яҡтыһында ҡара ҡыҙыл төҫтәге еңел машина күренә. Стенаға ҡа­ғ­ыл­­­ған, асыҡ кәш­­тә­лә­р­е­нә эреле-ваҡлы запас частар тулған шкаф эргәһенә мазут һеңгән ағас өҫтәл ҡуйылған. Тайфур шун­­да шө­ғ­өл­ләнә. Мине абайлағас, эргәһенән урын күрһәтте:

– Ултыр мынауында, хәҙер бөтәм.

Ун-ун биш минуттан карбюраторҙы ҡулыма тотторҙо:

– Тикшермәйенсә лә ҡуя алаһың. Еренә еткерҙем, шикелле.

– Рәхмәт. Ни хаҡ?

– Нимә ни хаҡ?

– Күпме түләйем, тим.

– Ошоноң өсөнмө? Ваҡланмайыҡ. Хәҙер сәй эсеп алырбыҙ. Шунан эшкә ба­ра­һы. Карьерҙан руда ташыйбыҙ.

– Күпме мәшәҡәтләндегеҙ, әле ҡатынығыҙ эшен ҡуйып сәй әҙерләй. Көнө бу­й­ы­на бәләмде һалдым, инеп тормам. – Китергә йыйындым.

– Бер ҙә һалманығыҙ. Тәүгә ингән кешене, ғәҙәттә, ҡоро сығар­май­ҙар, әгәр шул ки­­леш китһәгеҙ, киреһенсә, беҙгә уңайһыҙ буласаҡ. Әйҙәгеҙ, Йыһаниә ҡараштырған­дыр та­бы­н­ын. – Ул, майлы ҡулдарын сепрәк менән ҡоротто ла, күтәрмә ба­ға­на­һына ҡа­­ғ­­ыл­­ған йыуынғыс яғына ыңғайланы. Саҡырыу кире ҡаҡҡыһыҙ ҡәтғи әйтелһә лә, хужаның өндәшеүе был юлы һәүетемсә, үҙен тотошо ла ябай, абруйлы. Тайфурҙың ар­т­ы­нан күндәм эй­әрҙем.

Өй эсен күҙҙән үткәрҙем. Һулаҡайҙа аш бүлмәһе. Әле унан танауҙы ҡытыҡлап тәмле ризыҡ еҫе килә. Ҡаршыла иркен зал, уң ҡулда ишек, унда моға­й­ын йо­ҡо бүл­­мә­­­һелер. Залда йәйелеп һүрәтләр ҡаралты-йыһаз күренмәй: сит­тә­­рәк ма­х­­сус шкафҡа урынлаштырылған йоҡа, яҫы экранлы сит ил телевизоры, ары бәр­хәт буҫтау ябылған йом­шаҡ (мөйөш», өс секциялы стенка, уң яҡ стенаға китап кәш­тәһе те­р­әл­­гән. То­тош ҡаралтыға яҡты, йомғаҡлау нөктәһе ҡуйғандай түшәмде затлы люстра би­ҙ­әй. Бар мөл­­­кәт шунан ғи­бә­рәт. Бер нәмә артыҡ та, кәм дә түгел. Әгәр әле урын­лаш­ты­р­ыл­­ғандарҙы ур­ы­ны­нан алһаң йә ситкә шылдырһаң – бөтөнлөк хасил иткән за­у­ыҡ бо­­ҙо­­­лор, юҡ­ҡа сығыр ине.

Яңы таныштарым менән табын артында ултырған арала улар тураһында өҙә-йырта булһа ла белергә өлгөрҙөм. Бая Йыһаниә мыр­тый­ҙан һалдырғас уҡ уның Ейән­сура яҡтарынан ик­әнлеген тоҫмаллап өлгөргәйнем, яң­ылы­ш­ма­ған­мын, дала кешеһе булараҡ, ҡыуан ел ҡаҡ­ла­ған, йөҙөндә ҡоңғорт тут беленгән Тайфурҙың то­ҡо­мона ҡа­ҙ­аҡ шауҡымы ҡағылыуы ла ихтимал, килеш-килбәте шул хаҡта һөйләй. Ҡунаҡ аҙ ултырыр, күп һынар, тигәндәй, ирәбе хужаларҙы һын­ам­сыл күҙләйем, түңәрәк йәшә­йеш­те теүәлләйем. Тик ниш­ләп­тер күңелде аң­­лаш­ылып бөт­­мә­гән һағыш тыр­­­най. Бын­да нимәлер ҡыйыҡ, ки­т­ек бит. Донъя­ларының нигеҙе ныҡ, иркен йәшәй­ҙәр, бер-береһенә ҡарата мөнәсәбәттәре лә йы­лы. Барыбер ниҙер етмәй. Нимә? Хәлбү­ки ҡарар күҙгә күрен­мә­гән етеш­һеҙ­лек­те төртөп әйтеү мөм­кин тү­гел…

Ошонан һуң был икәү менән осрашҡанда йылы иҫәнләшеп, аҙға ғына булһа ла туҡталып, хәл-әхүәлләшә башланым. Ләкин ар­ала­шы­уыбыҙ иҫәнләшеүҙән ары уҙма­ны, тегеләр ҡатыным менән ҡушып ҡат-ҡат са­ҡыр­һалар ҙа, барып әйләнергә форсат сыҡманы, тағы, ни ти­һәң дә, ауылда көн итмәй­беҙ, бында икенсе йола, икенсе тәртип, саҡырған ергә лә һайлап ҡуҙғалалар, их­лас­лыҡ, хуш ­­күңел­лелек, иҫәпһеҙ-хисапһыҙ ҡу­наҡ­сыл­лыҡ, бер ҡатлылыҡ төҫ түгел ҡалаға. Үҙе­беҙ ҙә күнә барабыҙ замана ҡалы­бы­на, шулай тейеш, тип, сәйерһенмәй ҡабул итәбеҙ. Кил­геләп йөрөгөҙ, тип ҡыҫ­тай­быҙ ҙа бит, көнөн-сәғәтен әйтеп өндәшеү юҡ. Ҡа­сан барыр­ға, ҡайһы мәл ҡулай булыр? Хужалар көтмәгәндә баҫып инеп, уңайһыҙ хәлдә ҡа­л­ыу­ың бар. Тимәк, ан­ыҡ әйтмәй әй­ҙүк­ләү – әҙәп һаҡлап өн­дә­шеү генә, зыя­лылыҡ бил­дә­һе, үҙенә күрә этикет. Шунан ары түгел.

Бер мәл таныштарым зым-зыя юғалды. Даими осрап торғастары ғәҙәткә инеп китә бит ул, хәҙер йорт янына яҡынлаһам, тегеләрҙе эҙләп ян-яғыма ҡа­р­ап алам. Күр­ен­мәйҙәр. Юҡ, былай бармай, мотлаҡ хәлдәрен белергә кәрәк, тигән ҡа­рар­ға кил­дем.

Эшемдән, гәзит редакцияһынан сыҡтым да машинама йүнәлгәйнем, таныш тау­ыш­­ты ишетеп туҡтаным:

– Корбюратор көйлө эшләйме, башҡаса сөскөрмәй-бышҡырмаймы?

Ҡараһам, минән биш-алты аҙым ситтәрәк Тайфур баҫҡан.

– Иҫәнме, әйҙә ултыр, ҡайтышлай юл ыңғайы һөйләшербеҙ, әйткәндәй, бөгөн һеҙгә инеп сыҡмаҡсы инем әле. Юғалдығыҙ ҙа. Тап килеп арыу иттең әле. – Ҡы­уанып шу­л­ай һөйләндем.

Тайфур ҡымшанманы. Тора бирҙе. Мин дә, асҡысты ҡулымда уйнатып, көтәм. Ни­­һа­йәт, та­­н­ышым битарафыраҡ ҡиәфәттә беҙҙән алыҫ түгел скверҙа күренгән ултыр­ғыс­ҡа ым­­­ла­ны:

– Ҡабаланмаһағыҙ…

– Сыуаҡлап алайыҡ, тимәксеһегеҙме? Әйҙә һуң. – Танышыма әйтеп бөтөргә лә бирмәй шулай тинем дә, кабина ишеген шартлата ябып, елтәнләп алдан төштөм. Әйтереңде ҡыҫҡа тот, йәнәһе, ҡабаланам. Ултырғысҡа барып ялпаштыҡ. Тайфур куртка кеҫәләрен һуҡҡы­лап тәмәке ҡабын килтереп сығарҙы ла сигарет тәҡдим итте.

– Рәхмәт. Ауыҙыма алған нәмәм түгел.

– Молодец! – Ул ирендәренә ҡыҫҡанын тоҡандырып тәрән һурҙы ла, төтөнөн мул итеп ситкә өргәс, өйрәнсектәй сирылып сәсәп алды. – Таш­ла­ғай­ным ошо нәмәне, кире тартам хәҙер. Дурак, тимәксеһегеҙме? – Ул асы йылмайҙы. – Дө­р­өҫ уй­лайһығыҙ. Хәлдәрегеҙ нисек?

– Арыу. – Тарҡау яуапланым. Әле эш бит миндә түгел, Тайфурҙың үҙен то­то­шо аптырауға һала, шуға ары ни әйтерен көтәм.

– Улайһа, яраған! – Ул уйҙарына бирелеп мөштәйә бирҙе лә эске ғазап сағылған ҡарашын тирә-яҡҡа йүнәлтте. – Әбейҙәр сы­­уағын әйтәм, ялтлап балҡый, әммә һыуыҡ шул ял­ты­­ра­у­ыҡҡа төрөнгән. Бынау ҡояшы ла теге көндәге ямғырҙан һуң йылынып китә алмай. – Муйынына һалған йоҡа шарфын төҙәтештерҙе, курткаһының яртылаш тартылған за­мо­гын өҫкәрәк күтә­рҙе.

Теге саҡ яуап таба алмаған һорауымдың асылын ас­тым, шикелле – Тай­фурҙың ҡарашы төбөнә моңһоулыҡ һәм кәмһенеү йәше­рен­гән дәһә, Йыһаниәнең йылмайып ҡараған күҙҙәрендә лә шул эҙҙәр төҫмөрләнә ине…

– Бөтә ялтыраған баҙлауыҡ йылытмай инде ул. – Әңгәмәсем ары ни әйтерен көтөп, һүҙ осон ялғағайным да, ул ары өндәшмәне, ирендәрен ҡымтып шымтайҙы. Мин дә уны ҡаба­лан­дырмай-ҡыҫтамай ян-тирәмде тамаша ҡылам.

Көҙ миҙгеленең үтә күренмәле сыуаҡ та, сағыу ҙа көндәре. Бына ул тағы ла бера­у­ыҡ һуңғы ма­тур­лығында яныр ҙа, ҡабаланып төҫ ташлар, ут ҡапҡандай ян­ған ағас­тар ял­анғасланыр, мәле еткәс ямғыр быҫ­ҡаҡ­ларға тотонор, ер, йәнә, бар­­ тирә-яҡ, ан­ау йорттар шул һалҡын там­сыларға ҡойоноп өшөр, күшегер, ҡош­тар тубы ла шул өшәндергес тыныуҙан ҡас­ҡан­дай, һағышлы иңрәп көньяҡҡа ҡа­р­ай тартылыр. Элекке көн ҡапыл һалҡынайтып алғайны, әле эргәләге ҡырау һуҡҡан түт­әлдәр ҡар­а­йып ҡыуарған. Тик башын аҫҡа эйгән бер сәскә генә бирешмәй ҡалып йәм-матурлыҡ сә­с­ә. Уның таждары аҫтына.
Читайте нас: