АЙҒЫРБАТҠАН УТАРЫ ҺЕЛӘҮҺЕНЕ

Зөлфиә Даянова
АЙҒЫРБАТҠАН УТАРЫ ҺЕЛӘҮҺЕНЕ
Бигерәк сибәр ҙә инде был Лилиә! Исеме лә тап килеп тора бит әле – күл уртаһында ойоп ултырған аҡ томбойоҡ – лилиә сәскәһе үҙе инде! Беҙҙең төньяҡ төбәктәрҙә лә һирәк осрай бындай өлгөргән ҡылған төҫлө күпереп торған ап-аҡ сәс. Толомдары бөгәренән түбән төшкән, үҙҙәре күтәргеһеҙ ауыр. Иң ғәжәбе – ап-аҡ йөҙөндәге тәрән зәңгәр күҙҙәр, уларҙан да ғәжәберәге – ҡарлуғас ҡанатылай ҡыйылған ҡара ҡаштар. Әсәһенән Лилиәгә ошо ҡара ҡаштар ғына эләккән, күрәһең. Ә был күпереп торған ап-аҡ сәс – үҙенә күрә бер сер...
Илшат Лилиәгә тәүге тапҡыр ырҙын табағында иғтибар итте. Өфөгә барып, эштәре уңмағайны егеттең. Университетҡа үтә алманы – тәүге имтиханда уҡ “киҫелде”. Ҡалала ҡалып эш табырлыҡ заман түгел: ҡайҙа барып төртөлмәһен, кире бороп сығарҙылар. Был ауыл балаһы Өфөлә үҙен ят, таш джунглиҙарға килеп эләккән бәләкәй йәнлек кеүек тойҙо. Күрәһең, ҙур ҡалала ерегеп китер өсөн йә бында тыуып үҫергә, йә бик тә тешле, йылғыр булырға кәрәктер. Бер аҙна самаһы ары-бире һуғылды ла тимер юл вокзалына юл тотто.
Эйе, ауылға ҡайтырға кәрәк. Әлегә колхозда эшләп торор, ә артабан күҙ күрер. Артабан тигәне – армиянан һуң инде. Шуныһы ғына насар – Кавказдағы һуғышҡа эләгеп ҡуйыуың бар. Унда эштәр харап – Чечнянан уларҙың ауылына ғына нисә табут ҡайтты. Ә табуттар эсендә... Икәүһенең бөтөнләй башы юҡ, ә бер табут еп-еңел – эсендәге егеттең ярты кәүҙәһе лә юҡ, ҡалған өлөшө лә ҡап-ҡара күмер генә. Унан имен-аман ҡайтҡандарҙы ла халыҡ яратмай. Биттәренә төкөрәләр хатта. Ҡыҙҙар ундайҙарҙы урап ҡаса – әйтерһең, был һуғыштан ҡайтҡандарҙың маңлайына ниндәйҙер ҡара мөһөр һуғылған. Айырыуса ошо Лилиә уларҙы яратмай. “Күрмәйһегеҙме ни, ҡулдары терһәктән ҡан бит уларҙың!” – ти ҡыҙ. Сәйер ҡыҙ. Ә үҙе ниндәй тыныс, баҫалҡы күренә. Күл уртаһында ойоп ултырған аҡ томбойоҡ – лилиә...
Ауылға ҡайтҡас, Илшат артыҡ бошонманы һәм иртәгәһенә үк ырҙын табағына эшкә сыҡты. Лилиә бойоҡ күренде егеткә. Илшат Өфөлә йөрөгән саҡта ауылда ҙур фажиғә булған икән – быйыл йәй буйына һәр кис Лилиәләрҙең ҡапҡа төбөндә тапанған Арыҫланды һеләүһен быуған. Уның кәүҙәһен урман ситендәге ҡарт, ялбыр ҡарағай төбөндә тапҡандар. Лилиәләр ауылдан ситтә, айырым утарҙа йәшәй. Артабан икһеҙ-сикһеҙ һаҙлыҡлы урман башлана. Моғайын шул урмандан килгән һеләүһен һәр кис ауыл ситендә йөрөгән, йыш ҡына ҡарт ҡарағай төбөнә барып ултырып, тәмәке көйрәткән Арыҫланға күҙ һалғандыр инде... Ә нимә, әҙәм балаһы һеләүһен өсөн еп-еңел табыш ул – теше-тырнағы юҡ, көсө, йылғырлығы әллә ни түгел.
Арыҫландың муйынында бәләкәй теш эҙҙәре генә тапҡандар. Исеме ғәйрәтле булһа ла, бик яй ине шул. Шуныһы ла сәйер – егеттең бер тамсы ла ҡаны күренмәй. Ә үҙе еп-еңел, буп-буш булып ҡалған – әйтерһең, бөтә ҡанын һурып алғандар. Уның һыуынып, ҡатып ҡалған кәүҙәһен ҡарт һунарсы Мөхәммәт бабай еңел генә итеп ҡултыҡ аҫтына ҡыҫтырып алып ҡайтып һалған. Арыҫланды ерләгәс, ауылдағы ир-ат, теге һеләүһенде эҙләп тә ҡараған, әммә бер ни күрмәгәндәр. Табып ҡара шундай һиҙгер, йылғыр нәмәне урман шырлығында. Утар халҡы, ниңәлер яуыз итеп кеткелдәп көлөп, уларға ҡарап ҡул һелтәп кенә ҡуйған.
Илшат тәүге көндө Лилиә менән бергә эшләне. Ғәҙәттә был эшкә йәштәр күмәкләп сыға, күңелле була торғайны. Был юлы башҡалар икенсе келәттә булашты, ә Илшат менән Лилиә көнө буйы иген таҙартҡыста эшләне, таҙартылған арышты тейәгес менән машиналарға тейәп, оҙатып торҙолар. Илшат төшөп ҡалғандарҙан түгел – туҡтауһыҙ шаян хәбәрҙәрен һөйләп, ҡыҙҙың күңелен асырға тырышты. Әммә файҙаһыҙ булды уның тырышыуҙары – Лилиә, ирендәрен ҡымтып, эшләне лә эшләне. Келәттең был осондағы тауҙай игендең оҙатылып бөткәнен күргәс, бригадир Сәләхетдин бабай хатта аптырап китте:
- Бә-ә-әй, бында эш бөткән да баһа! Ә мин уны бер аҙналыҡ тип йөрөй инем. Һин, Лилиә, был Илшатты ул хәтлем ҡыуалама, юғиһә, үҙеңде, исмаһам, оҙатып ҡуйырлыҡ та хәле ҡалмаҫ, хи-хи-хи... Ә һин, егет, һаҡ бул был утар бесәйе менән, хи-хи-хи... Иғтибар ит: ысын бесәй бит, хи-хи-хи...
Сәләхетдин ҡарт шулай кеткелдәп торҙо ла, Илшаттан бер юлы ике сигарет “атып” алып, береһен ҡолағы өҫтөнә ҡыҫтырып, икенсеһен бабайҙарса яман төтәтеп, һаубуллашып китеп барҙы.
Кискә табан ҡыҙ асыла төштө. Зәңгәр күҙҙәрендә ниндәйҙер осҡондар ҡабынды. Ҡайтыр ваҡыт етте. Йылы келәттән һуң тыштағы һалҡынсараҡ, дымлы һауала рәхәт, иркен. Ҡараңғы төшөп килә. Егет иңбашы менән ҡыҙға ҡағылып ала. Уныһы тертләп китә.
- Лилиә ... Лилиә, бөгөн һеҙҙең эргәгә барһам, сығырһыңмы? - Илшат кибеп киткән ирендәрен ҡыбырлатып, артабан бер һүҙ ҙә әйтә алманы.
Туҡтанылар. Ҡыҙҙың зәңгәр күҙҙәрендә баҙлап ут тоҡанғандай булды. Оҙон керпектәр тиҙ генә ошо утҡа күләгә булып төштө.
- Әлләсе, - тине ҡыҙ бышылдап ҡына. - Йә, кил. Урман ситенә, ҡарт ҡарағай янына ғына кил.. Ә ҡапҡа төбөнә килеп торма. Әсәйем егеттәрҙең шунда тәмәке тартып, көнбағыш ҡабығы төкөрөп ултырғанын яратмай. Кеше һүҙенән ҡурҡмаһаң, кил...
- Яманаты сыҡҡан шул ҡарт ҡарағай янынамы?
Яуап урынына – һалҡын, еүеш тынлыҡ. Лилиә шунда инеп юҡ булды.
* * *
Сәйер ҡыҙ был Лилиә. Серле. Иң тәүге сере – уның донъяға килеүе. Уларҙың йорто ауылдан ситтә. Айырым утар булып һаҙлыҡ ситендә үк ултыра. Утарҙың исеме лә сәйер – Айғырбатҡан. Йәнәһе, заманында Салауат батыр бындағы бер йәш һылыуҡайға ғашиҡ булып килеп сыҡҡан да, һаҙлыҡта айғырын батырып, утарға тиклем үтә алмаған. Бәлки, икенсе төрлөрәк тә булғандыр – дөрөҫөн генә берәү ҙә белмәй. Ә бындағы халыҡ яман телле – арттырып һөйләүе уларға бер ни тормай. Йәнәһе, был утар халҡына батыр ҡаны ла ҡушылған.
Ул утарҙан ауылға бер генә түңгәкле, соҡорло һуҡмаҡ үтә. Юлдың ике яғында ла һаҙлыҡ. Шунда ҡарағат, бөрлөгән ҡыуаҡтары емештәрен күтәрә алмай һал булып ята, әммә ауыл халҡы уны йыйырға йөрөмәй, шикләнә. Йәнәһе, уны ашаһаң, туҙбаш йыланға әйләнеп, һаҙлыҡта ҡаласаҡһың. Икенсенән, эре булһа ла, тәмһеҙ тиҙәр ул һаҙлыҡ еләген.
Бына шундай ерҙә донъяға килә Лилиә. Әммә уның атаһы оҙаҡламай донъя ҡуя, унан һуңғы үгәй атайҙары ла бер-бер артлы үлеп тора. Тирә-яҡтағы халыҡ аптырап, ғәжәпләнеп бөтә алмай был хәлгә. Тағы ла шуныһына иғтибар итәләр: мәрхүмдәр ерләгән саҡта еп-еңел була. Сәйер – кистән һап-һау ирҙәр бер-бер артлы иртән йоҡонан тормай ҙа ҡуя. Ауылдағы халыҡ ғәжәпләнә, шомлана, ә утарҙағы яуыздар кеткелдәп көлә. Төндәрен уларға ҡушылып бөтә һаҙлыҡ ухылдап көлә.
Лилиә теремек, сәләмәт булып үҫә. Тиҙ үк ҡул араһына ла керә. Ир-ат эшенә лә тилбер булып өйрәнә. Ун ике йәштә киң һелтәп бесән саба, кәбән башында тора. Ни етте егетең ары торһон! Мәктәптә берәй малай килеп бәйләнһә, күҙ асып йомған арала Лилиә уны ергә тәгәрәтә һәм быуып ала. Шуға күрә унан ситләшә башлайҙар. Саңғы ярышында, йүгереүҙә уға тиң булмай. Үрмәләп ағас башына менеп китеүҙә лә ул барлыҡ малайҙарҙы уҙып китә.
Үҫә төшкәс күпме уттай егеттәр был Лилиә тирәһендә өйөрөлмәне, бөтәһен дә өркөтөп ебәрҙе. Ҡараһа, ҙурайып киткән күҙҙәре менән зәһәр ҡарай ҙа ҡуя. Егеттәр, тетрәнеп, шым ҡала. Күпме төпсөнһәң дә, ни булғанын һөйләмәйҙәр. Лилиәне урап үтәләр. Һуңынан ул егеттәр кипкәндән-кибә, һарыға һабыша, ә ҡыҙ, бер ни булмағандай, тағы ла сибәрерәк, сағыуыраҡ булып китә. Әйтерһең, күҙ ҡарашы менән теге егеттәрҙең барлыҡ тормош көсөн һурып ала. Бәлки, ысынлап та шулайҙыр...
Уның күҙҙәре, ысынлап та, ғәжәп. Көн аяҙ саҡта ул күҙҙәр мөләйем, зәп-зәңгәр. Болотло көндәрҙә йә кисен ҡаралары шундай ҙурая – нәфис зәңгәрлекте ҡыҫырыҡлап, ҡара упҡынға әйләнәләр. Ниндәй егет ошо упҡынға башы менән сумырға баҙнат итһен? Сәйер, табылды ундай егет. Арыҫлан. Башы менән сумды шул ап-аҡ ҡыҙҙың зәңгәр күҙҙәрендәге ҡараңғы, төпһөҙ упҡынға.
Һунарсы Мөхәммәт ҡарт ҡына был күҙҙәрҙә бер бик тә таныш һыҙат шәйләп ҡалды. Ул саҡта Лилиә бәләкәй генә ине әле. Бер заман, шулай, утарға киткән тар ғына һуҡмаҡтан китеп барған саҡта баш осонда ҡыштырлаған тауыш ишетеп, күтәрелеп ҡараны. Шунда үҙенә төбәлгән ике йәшкелт-һары күҙҙе күреп туҡтап ҡалды. Был күҙҙәрҙең ҡаралары ла кешенке кеүек йомро түгел, ә өҫтән аҫҡа төшкән тар ғына ярыҡ һымаҡ ине. Кинәт шул ярыҡтар ҙурайып асылып китте, ҡарт һунарсы сигенә биреп ҡуйҙы. Күҙемә күренәме әллә, тип. Үҙенең күҙҙәрен ыуып алды. Өҫкә ҡараны. Унда ҡарағай ботағында ултырған балаларҙың береһе бәләкәй Лилиә ине. Тик уның күҙҙәре генә хәҙер зәһәрле һары түгел, ә аяҙ күктәй зәп-зәңгәр булып тора. Шунан һуң ҡарт бер аҙна самаһы хәлһеҙләнеп, сырхап торҙо.
Ошо хәл тураһында утар ирҙәренә һөйләгәс, улар бер-береһенә ҡарашып, оҙаҡ итеп кеткелдәп көлдөләр. Һуңынан был яуыздарҙың береһе:
- Әсәһе сихырсы Ләбибә, һеләүһенгә эйәреп, күрше Балағатай урманына тиклем йөрөгәс, ул ҡыҙ тағы ла кемгә оҡшарға тейеш һуң, хи-хи-хи....
Һуңғы ваҡыт Лилиәгә ҡарап-ҡарап тора ла шуларҙы иҫенә төшөрә ҡарт. Һуңынан үҙенең уйҙарынан үҙе оялып ҡуя. Кит, Хоҙай ҡушмағанды, тип шелтәләп ала үҙен.
* * *
Егет ҡайтып етеп, ашыҡ-бошоҡ ашап алды ла осрашыуға әҙерләнә башланы. Яратҡан джинсы салбарын һәм курткаһын кейҙе. Ул кейемдәренең ипле ултырғанын, хәрәкәт иткәндә һис кенә лә ҡамасауламағанын ярата. Етмәһә, был кейеме йылы ла. Ә кисен Лилиәләрҙең утарында, һаҙлыҡ ситендә һалҡын булырға тейеш.
Август аҙағы кисе тымыҡ, һил. Тулы ай тирә-яҡтағы ағастарҙы нурға ҡойондора. Хатта һаҙлыҡтағы ҡамыштар ҙа алтындай ялтырап тора. Япраҡтар әкрен генә ҡыштырлап ала ла тағы тыма. Хатта эттәр ҙә өрмәй. Шул тиклем тын - тәндә ҡан йүгергәне ишетелгәндәй. Тулы ай ҙа серле нурҙарын һирпеп, егеткә дәрт өҫтәй, тәненә еңеллек бирә, ҡанын тиҙләтә.
Бына Лилиәләрҙең өйө. Илшат әкрен генә һыҙғыра. Солан иҙәне таҡталары шундуҡ шығырлап ҡуя. Әһә, тимәк, Лилиә уны көтөп тора! Ишек яй ғына асыла, әммә берәү ҙә сыҡмай. Тупһала ниндәйҙер ҡара шәүлә генә күренеп ҡала. Ҡап-ҡара шәүлә, ә уртаһында баҙлап торған ике йәшел ут. Әй, бесәй ҙә баһа! Бесәй ҙә шулай иҙән шығырлатып баҫып йөрөр икән! “Әллә минең менән свиданиеға ҡара бесәйен сығарып ебәрҙеме был Лилиә?”- тип көлөмһөрәй егет. Бесәй утлы күҙҙәрен унан алмай. Илшаттың тәненә һалҡын йүгерә. Ул сигенеп ҡуя. Быныһы тағы ни хәл... Бесәй, яман мыраулап, уға ташланмаһынмы! Ҡара әле, яуыз, тырнаҡтары менән күҙҙе аҡтарырға самалай түгелме? Ни эшләп бәләкәй генә бесәй шул хәтлем көслө, йылғыр, ғәйрәтле? Бер нисек тә эләктереп, ергә ырғытып булмай быны! Туҡта, үҙенең күҙҙәренә бармаҡтарҙы батырһаң... Бесәй, тағы ла яманыраҡ мыраулап, ситкә һикерә һәм күҙҙән юғала. Оҙаҡламай һаҙлыҡ яғынан шарҡылдап көлгән тауыш ишетелә. Ҡатын-ҡыҙ түгелме? Лилиәнең тауышы бит был! Юҡ, булмаҫ, ҡолағына ғына ишетеләлер.
Егет тутыҡҡан тимер тәме килеп торған һаҙлыҡ һыуы менән йәрәхәтләнгән маңлайын, муйынын йыуып төшөрә. Тыныслана төшөп, ҡыҙҙың тәҙрәһенә ваҡ ҡына таштар ташлап ҡарай. Файҙаһыҙ.
* * *
Илшат бөгөн ырҙын табағына иртәрәк килеп етте. Лилиәне тиҙерәк күрергә теләне – әйтерһең, уныһы ла бында таң менән килеп етәсәк. Ҡара әле, ысынлап та, Лилиә лә бында. Кәйефе юҡ. Ни эшләптер ҡыҙҙың маңлайы менән күҙ төбө сыйылған.
- Бәй, Лилиә, маңлайыңа ни булды? Мин кисә һине көттөм... Һаҙлыҡта әллә һинең тауышың ишетелде инде? Шарҡылдап көлдөң...
- Ә мин кисә төнө буйына һаҙлыҡта һыйыр эҙләп йөрөнөм. Түңгәккә абынып йығылып, күрәнгә маңлайымды киҫеп бөттөм. Килеп торһам – усымда ҙур баҡа! Шуға шарҡылдап көлдөм. Ә һинең башыңа ни булды?
- Һеҙҙең ҡапҡа төбөндә тора инем. Анау үрге ос Әнәс килеп бәйләнде. Килде лә йәбеште тиктомалға!
- Әһә, мине бүлешеп һуғышҡанһығыҙ булып сыға инде, улайһа! Ҡалай ҡыҙыҡ! Әллә һеҙ Әнәс менән, ике тәкә һымаҡ, маңлайҙарығыҙ менән һөҙөштөгөҙме?
Лилиә саф зәңгәр күҙҙәре менән генә көлөп егеткә ҡарап тора, ә егет унан ҡарашын ала алмай. Ул арала бригадир Сәләхетдин ҡарт та килеп етте.
- Бөгөн эш күп буласаҡ, барлыҡ арышты тейәп ебәрергә кәрәк! ...Ә һеҙгә нимә булды? Ни эшләп маңлайҙарығыҙ сыйылып бөткән? Әһ-һә-ә, аңлашыла, йәштәр араһында була торған хәл. Мин дә бер заман, йәш саҡта... эйе. Тап ошо келәттә була инде, анау... юҡ, исемен әйтмәйем ... бер ҡыҙға ҡағылып ҡына алғайным, маңлайға иген көрәй торған ағас көрәге менән тондормаһынмы, хи-хи-хи... Һуғыштан һуң булды ул хәл. Фронтҡа киткән ир-аттан мин бер үҙем ҡайттым. Ҡайтһам, бә-әй, бында бер үҙемә утыҙлап ирһеҙ бисә һәм тиҫтәнән ашыу йәш ҡыҙ, хи-хи-хи... Ә бөгөн ауылда киреһенсә – утыҙлап йәш егеткә бер һатыусы бисә, хи-хи-хи... Йәш ҡыҙҙары үҫеп етеү менән ситкә китеп тора... Эйе, йәштәр араһында була торған хәл ул, әммә самаһын белергә кәрәк. Ни тиһәң дә, был келәттәге барлыҡ хәлдәр өсөн мин яуаплы бит әле. Ә шулай ҙа һин, улым, был утар бесәйе менән бик һаҡ бул, хе-хе-хе...
Машиналар өҙлөкһөҙ килеп кенә торҙо. Илшат тирләп сыҡты. Эш араһында ҡыҙға ҡарап алырға ла онотманы. Ә уныһы баштағы тиҙлек менән эшләй бирә. Ҡайҙан был Лилиәлә шул хәтлем көс? Кеше түгел, робот тиерһең. Исмаһам, маңлайына бер бөртөк тир ҡалҡып сыҡһасы! Юҡ, әҙәм затынан түгелдер был ҡыҙ!
Һуңғы машинаны тейәп бөтөү менән Илшат, хәлһеҙләнеп, иген өйөмөнә тәгәрәне. Лилиә ағас көрәген мөйөшкә илтеп ҡуйҙы, башындағы яулығын ысҡындырҙы һәм һығылмалы тәнен яҙылдырып, кинәт кенә кирелеп алды. Бесәй һымаҡ.
- Бәлки бөгөн сығырһың, Лилиә? Һыйырығыҙ ҡайтмаһа, һаҙлыҡтан икәү эҙләрбеҙ...
- Кил, - тине ҡыҙ. Башҡа һүҙ өҫтәмәне.
* * *
Егет төнгө юлға сыҡты. Алда ятҡан утар, ғәҙәттәгесә, өнһөҙ ине. Бөгөн ай күренмәй. Еүеш, һалҡын. Тынлыҡты егеткә эйәреп килгән, баш осонда өйөрөлгән ябалаҡ ҡына боҙа. Ҡош шөҡәтһеҙ тауыш сығарып ухылдай-ухылдай әйләнгеләне лә утар яғына осто.
Лилиәләрҙең йорто тып-тын булһа ла, егет эстә ниндәйҙер көсөргәнешлек һиҙҙе. Баш осонан тауыш-тынһыҙ ҡара шәүлә осоп үтте лә өй күләгәһенә инеп юғалды. Баяғы ябалаҡ булды, күрәһең. Кемдер ҡапҡаға килеп, шым ғына келәне шыуҙырҙы. Тик унан Лилиә түгел, әсәһе Ләбибә килеп сыҡты. Илшат ул ҡатынды уҙған аҙнала ғына баҫмала кер сайҡап торған сағында күреп ҡалғайны. Ауылдағы бисәләргә ул һис оҡшамаған. Урта йәштәрҙән уҙһа ла, һығылмалы, ап-аҡ тәнле был ҡатын ҡыҙынан саҡ ҡына өлкәнерәк күренә. Әйтерһең, ул Лилиәнең әсәһе түгел, апаһы ғына. Ауыл халҡы унан шөрләй һәм сихырсы тип иҫәпләй. Сихырсы булмаһа, олоғайыр, ҡартайыр ине. Шул шөғөлгә бирелгән бисәләрҙең барлыҡ һыҙаттары бар унда: аҙ һүҙле, өтөп барған үткер ҡарашлы, үксәләренә тейеп торған ҡалын сәсле, зифа буйлы, ифрат ҙур түшле, нәҙек билле, ап-аҡ тәнле ҡатын һаҙлыҡ араһында ирһеҙ генә йәшәгәс, ни эшләп сихырсы булмаһын, ти. Әлбиттә, сихырсы! Шуға күрә ауыл ирҙәре, уны юлда осратһалар, күҙҙәрен сытырлатып йомоп, икенсе яҡҡа әйләнеп китәләр. Әгәр шулай итмәһәң, ирҙәрҙең һөйләүенсә, башың уның яғына үҙенән-үҙе ҡайырылып, күҙҙәреңде ала алмайһың, аяҡтарың үҙҙәре уға табан атлай. Эйәрһәң – һәләк булаһың! Сихырсы һине һаҙлыҡҡа алып китә һәм бүрегә әйләндерә. Ауылдың үрге осонда йәшәгән бер ағайҙың һөйләүенсә, ул үҙ күҙҙәре менән Ләбибәне һаҙлыҡ уртаһындағы бер утрауҙа күргән. Үҙе яңғыратып көлә, ти. Яҡыныраҡ барһа, быға елкә йөнө ҡабарған, күҙҙәре янып торған ифрат ҙур бүре ырылдап тора икән! Ә ул бүренең күҙҙәре – хас яңыраҡ һаҙлыҡта юғалған урмансы егеттеке! Теге ағай һаҙлыҡ аша ауылға ҡарай тороп йүгергән. Шул хәтлем шәп йүгергән – табандары ғына һыуға тейеп барған! Ҡаҙҙың ҡанаттарын ҡаға-ҡаға һыу өҫтөнән йүгергәнен күргәнегеҙ барҙыр әле. Ана шулай...
Ай яҡтыһы ҡатындың ап-аҡ, бер йыйырсыҡһыҙ йөҙөн яҡтыртты.
- Егет, - тине ул йомшаҡ ҡына ҡулы менән Илшаттың маңлайындағы яраһын һыпырып, - һин йөрөмә беҙҙең утарға, бар ҡайт. Бер ҡасан да килмә.
Ҡапҡа шартлап ябылды. Ҡатын, еңел генә атлап, өйгә инеп китте. Егет хәлһеҙләнеп ҡапҡа төбөндәге эскәмйәгә барып ултырҙы. Сихырсының йомшаҡ, йылы ҡулы ҡағылған маңлайын ҡапшап ҡараны. Ундағы ҡутырлы яра бөтәшеп, йөйө лө ҡалмағайны. Егет, күңеле болғанып, өшөп ҡалтырана башланы. Тәмәке эҙләп, ҡулын кеҫәһенә тыҡҡайны йомшаҡ ҡына нәмәгә ҡағылды. Уныһы бәләкәй генә бесәй балаһы булып сыҡты. Ул да өшөгән, ҡалтырана. Ниңәлер еп-еүеш, әйтерһең, һаҙлыҡта йөрөгән. Егет уны ҡуйынына тыҡты. Оҙаҡламай бесәй балаһы йылынап, йомшаҡ ҡына итеп мырылдай башланы. Байтаҡ ваҡыт шулай ултырғандан һуң, егет йоҡлап киткән бесәй балаһын яй ғына ҡуйынынан сығарып, эскәмйәгә һалды ла ҡайтыр юлға сыҡты.