Заһиҙәкәй Повесть (өсөнсө өлөш, аҙағы) Мәүлит КӘРИМИ

Йөҙ түбән йоҡлап ятҡан Хәмит, уянып киткәс, ҡайҙа икәнлеген ҡапыл да төшөнә алмай яфаланды. Башы сатнап ауырта, тамаҡ төбө сарсап кипкән. Бер генә тамсы һыу тамыҙһаларсы ирендәренә. Ул таштай ауыр башын шайығы ағып еүешләнгән мендәрҙән көскә күтәреп, тирә-яҡҡа күҙ һалды.

Заманса йыһазландырылған ҙур ғына бүлмә. Бер кем юҡ. Бәләкәй түңәрәк өҫтәлдә буш араҡы шешәләре, емеш-еләк, төрлө ризыҡ ҡалдыҡтары... Ул әкренләп иҫләй башланы. Туҡта! Теге ҡыҙыҡай ҡайҙа булған? Исеме Маша ине шикелле?! Үҙе башҡорт ҡыҙы, ысын исеме әллә кемдер. Кейем-фәләне лә күренмәй. Хәмит ҡапыл урынынан һикереп тороп салбарының, шунан курткаһының кеҫәләрен ҡапшап ҡарап сыҡты. Бысрап, иҙелеп йомарланған ҡағыҙ аҡсаларҙы ҡалтыранған ҡулдары менән ҡат-ҡат һанап тынысланғас, башын тотоп кире карауатҡа ултырҙы. Телефоны иҙәндә ятҡан икән, уны эйелеп алды. Маша менән күңел асып, бар донъяһын онотҡайны шул кисә. Сәғит шылтыратҡанын да ишетмәгән.

Маша, Маша... Ҡайһылай оҡшағандар Заһиҙә менән, бер туғандар тиерһең. Тик быныһы кәүҙәгә тулыраҡ. Түшәктә үҙен иркен тота, иркен аралаша.

Кисә кис, ҡапҡанан Заһиҙә килеп инде тип уйлағайны тәүҙә. Хатта, бер ҡасан да, төрлө осраҡта ла юғалып ҡалмаған Хәмиттең теле тотлоҡто. Әллә балалар йортонда тәрбиәләнгәндәр шулай бер-береһенә оҡшаш буламы икән?! Маша ла, бәләкәйҙән, Заһиҙә кеүек, шул һуҡмаҡтан үттем тине бит.

Нисек булһа ла төн шәп уҙҙы, тип уйланы Хәмит, кейенеп бүлмәнән сыҡҡанында, ярай әле кеҫәләге аҡсаның бер тиненә лә теймәгән! Ҡайҙалыр шым ғына музыка ишетелә. Ул тауыш килгән яҡҡа ыңғайлағайны, аш бүлмәһенә барып инде. Унда кисәге ҡыҙҙарҙың береһе, Оксана исемлеһе, ниҙер әҙерләп маташа ине.

- Торҙоғоҙмо?! Иртәнсаҡ иптәшегеҙ һеҙҙе уята алманы. Маша ла төрткөләп ҡараны – бушҡа ғына. Ҡаты йоҡлайһығыҙ икән.

- Эйе, шулай ныҡ йоҡтайым мин, – Хәмит крандан һыу һалып эсте.

- Башығыҙ ауырталыр әле, әйҙәгеҙ! Такси саҡыртырғамы? Нисек ҡайтырға уйлайһығыҙ? – Оксана, өйрәтелмәгән йәш тай кеүек, кәүҙәһен уйнаҡлатып йөрөп, Хәмиткә араҡы ҡойҙо.

- Нисек ҡайтырға?! Әлегә уйҙаманым, - тине Хәмит, ҡыҙҙы ашарҙай булып, - килеп амаһалар, бәлки, ҡайтмам да. Ҡыуаң мәллә?

- Ҡыумайым да ул. Килешмәй бит, Хәмит ағай, нисек булһа ла ҡайтырһығыҙ. Бында оҙаҡҡа ҡалырға ярамай.

- Ҡурҡма, оҙаҡҡа ҡамам! – Хәмит араҡыны төп күтәрә һуҡты ла, тышҡа сығып Заһиҙәгә шылтыратырға булды. Тик теге оста телефонды алырға ашыҡманылар. Шунан Сәғит аша  Заһиҙә тураһында һорашып, барыһын да белеште лә, һөйләнә-һөйләнә кире өйгә инде.

Уға арты менән баҫҡан Оксана газ плитәһендә бешеренә. Хәмит уның ҡыҫҡа халат итәктәренән күренгән яланғас боттарына бер килке ҡарап торҙо. Ул үҙен ошо ваҡыт донъялағы бөтә нәмәгә лә хужа итеп тойоп, барып ҡыҙҙы ҡосаҡларға итте. Булмаһа ярар ҙа. Оксана ҡапыл әйләнеп, бар көсөнә Хәмитте этеп ебәрҙе. Арҡаһы менән стенаға бәрелеү ыңғайы, башы ла зыңҡ итеп ҡалды. Күҙҙәренә, хатта, йәшелле-ҡыҙыллы уттар күренде.

- Һин... һин... нимә, кәнтәй? Һинең кеүектәрҙе мин әҙ күргән тейеңме? – Хәмит төҫө боҙолоп, ауыртҡан башын тотоп, ҡыҙға табан атланы.

- Хәмит ағай, Хәмит ағай! Тынысланығыҙ, арттан килеп ҡапыл ҡотомдо алдығыҙ бит үҙегеҙ, - тип сәбәләнде, ысынлап та, ҡото осҡан Оксана.

- Шулай тип ҡотол, юғиһә, – Хәмит ҡыҙҙы ҡосағына ҡыҫты. Тегеһе үҙе ҡаршылашмаһа ла, ирҙең ҡосағында иреп тә барманы:

- Ней, бында ярамай, Хәмит ағай! Хәҙер Фәһим Сәлимйәнович килергә тейеш. Ысынлап әйтәм.

- Уға тағы нимә кәрәк мында? Кисә буғаны етмәгәнме?

- Бөгөн ул мине килеп ала ла, эш буйынса йөрөргә тейешбеҙ. Фәһим Сәлимйәнович минең адвокатым.

- Теләһә әллә кемең буһын, эшем эйәләре. Әйҙә, өлгөрәбеҙ ул кигәнсе, - Хәмит көслө ҡулдары менән Оксананы күтәреп алды ла, йоҡо бүлмәһенә атланы. Ҡыҙ, был тупаҫ әҙәмгә ҡаршылашып тороуҙың файҙаһыҙ икәнлеген аңлағайны инде.

                                                           *  *  *

Заһиҙә төнө буйы йоҡлай алмай уйланып ятып, иртәнсәк Хәмиттең шылтыратыуына яуап бирмәй, ҡалаға уның артынан барып йөрөмәҫкә хәл итте. Ә ул ҡайтҡас, нимә булһа ла булыр, тураһын әйтеп һөйләшергә кәрәк. Күрәләтә, моғайын, үлтерә һуҡмаҫ әле, тип уйланы.

Таңға ҡарай ғына йоҡлап киткән Заһиҙәне ныҡ итеп ҡапҡа дөбөрләткән тауыш уятты. Хәмит ҡайтты тип уйлап, ул, тиҙ генә тороп, ҡорған ситенән тышҡа ҡараны. Унда күршеләре Сәғит баҫып тора ине.

- Нимә иреңә яуап бирмәйең? Таң тишегенән мине бимазалай ана, - тине ризаһыҙ тауыш менән Сәғит, Заһиҙә сығып ҡапҡаны асҡас.

- Ишетмәгәнмен, Сәғит ағай, - тигән булды Заһиҙә аҡланғандай, - ғәфү итегеҙ инде!

- Ғәфү итегеҙ, имеш. Иреңдән ғәфү үтенерең. Төнө буйы йөрөмәйҙәр аны, телефоныңды ла ишетер инең, - тип Сәғит һөйләнә-һөйләнә ҡайтып китте.

“Һеҙҙең миндә ни эшегеҙ бар?!” – тип әйтергә Заһиҙә уҡталып ҡуйғайны ла, тыйылды. Әйҙә һөйләнһен, унан миңә эҫе лә һыуыҡ та түгел.

Көн төшкә ауышҡас ҡына ҡапҡа алдына такси килеп туҡтаны. Хәмит машинанан төшөп та өлгөрмәне, көтөп кенә ултырғандыр инде, Сәғит өйөнән сығып, ярамһаҡланып, ауыҙын йырып уға ҡаршы атланы. Уның, ҡулы менән бер Таһирҙар урамы яғына, бер Хәмиттең йорто менән гаражына ишаралап ниҙер һөйләүенән, ошаҡлашып торғанын аңлауы ҡыйын түгел ине.

- Шунан, нимә бунтовать итеп ятаң мында? Әллә төндә йәш егет менән типтереп, телефон шылтырағанын да ишетмәй, йоҡо һимертәңме? Хәмит белмәҫ, бер нәмә лә ишетмәҫ тип уйҙаныңмы? – ишекте шарт-шорт асып килеп ингән Хәмит, ҡыҙарынып, Заһиҙәгә яҡынлашты.

Заһиҙә, ҡурҡҡанын, ҡалтыранған аяҡ быуындарының бына-бына бөгөлөп төшөрөн һиҙҙермәҫкә тырышып, уның ҡан һауған күҙҙәренә тура ҡараны. Үҙе, ҡапыл да, яуап бирергә һүҙ тапманы.

- Нимә  өндәшмәйең? Таһирың  телеңде һурып алып  ҡалдымы  әллә? Ха, төнгө ғашиҡтар! Оҙаҡ эҙҙәнегеҙме бер-берегеҙҙе, табыштығыҙмы  инде? – Ауыҙынан һаҫыҡ араҡы еҫе аңҡыған иҫерек Хәмит уның алдына килеп баҫты. Үҙе тәүҙә табышына ташланырға әҙерләнгән йыртҡыстай ҡыланһа ла, ҡыҙҙың туп-тура ҡарауынан ҡаушап, ҡарашын ситкә йүнәлтте. Йомарланған йоҙроҡтары ла бушаны.

- Яуап бир, Зоя Космедянская! Язалай башлағанды көтәңме? Булдыра-а-м!

- Космедянская түгел – Космодемьянская! Ниндәй яуап?

- Ха, ул мине өрәтеп маташа ищу. Минең өсөн хыт әллә кем буһын. Ништәп миңә яуап бирмәнең, ништәп артымдан кимәнең? Әйт, ҡәбәхәт!

- Барғым... килмәне... – Заһиҙә ошо ике һүҙҙе үҙенән һығып сығарҙы, - һәм... етәр минән! Ишетәһеңме, етәр?! Бир минең документтарымды, мин бында бер секунд та ҡалмаясаҡмын. Миңә һинең бер нәмәң дә кәрәкмәй!

- Нимә-ә-ә?! Кеше булдыңмы? Һинең өсөн ҡылған изгелектәремде, мәрхәмәттегемде оноттоңмо? Документтары кәрәк уға. Хәҙер! Ә мыны күрәңме, детдом балаһы? – Хәмит һул ҡулы менән “кукиш” күрһәтте, уңы менән ҡапыл Заһиҙәгә киҙәнде.

Ҡыҙ, иҫерек Хәмиттән сосораҡ ине, эйелеп өлгөрҙө. Ирҙең ауыр, киң усы уның сәстәрен генә елпеп үтте. Тик Хәмиттең бының менән генә туҡталырға иҫәбе юҡ ине, ул Заһиҙәнең иҙеүенән эләктереп алып, бар көсөнә үҙенә тартты ла, ике ҡуллап муйынынан һыға башланы.

- Үлтерәм мин һине, үлтерәм! Буйһонмай ҡара түлкә. Минән рәхәт кенә ҡотола амаҫың, белеп ҡуй, - ул, хәлһеҙ ҡулдары менән нимәгә тотонорға белмәй һелтәнгән, күҙҙәре атылып сығырҙай булған Заһиҙәне бар көсөнә этеп ебәрҙе. Иҙәнгә киҫелгән ағас кеүек барып төшкән ҡыҙ, аңын юғалтып, йәберләүсеһенең һуңғы һүҙҙәрен дә ишетмәне.

- Эй, эй, һин нимә?! Ысындап үлеп ҡуй теге! – Ҡапыл аптыраған ир, уның янына сүгәләп, бындай осраҡтарҙа нимә эшләргә кәрәклеген дә белмәгәс, уның сикәләренә һуҡҡыланы.

Заһиҙә, тыны быуылып, сәсәй башланы. Иҫенә килеп, күҙҙәренән йәштәре атылып сыҡты. Ғүмерен ҡыйырға бысраҡ ҡулын һуҙған йыртҡыстан нисек тә булһа йырағыраҡ ҡасырға тырышып, артҡа шыуышты.

- Һин мында ҡыланып маташҡан булаң икән ищу, кеше ышандырып. Йә, тор давай! Ҡара һин аны, ысындап тороп күҙҙәрен аҡайта, үлеп бара тирең, – Хәмит бер нәмә лә булмағандай, шкафтан араҡы алып ҡойоп эсте, - йыйын, хәҙер Таһирыңдың өйөнә барабыҙ, - тип сығып китте. Тышта уның гараж ҡапҡаһын асҡаны, машинаһын ҡабыҙғаны ишетелде.

Ни эшләргә инде хәҙер, тип, ике ут уртаһында янды Заһиҙә. Был йыртҡыс менән бармаһа, килеп инеп тағы уға ябырыласаҡ. Барһа, унда ни булыр? Ҡан ҡойошмо?! Юҡ, юҡ, барырға кәрәк! Тик, нисек тә, Таһирҙы алдан иҫкәртергә ине. Телефон номеры юҡ, әһә, Рәмилә апайына шылтырата һалайым. Ул телефонын алғайны ғына, ишектә Хәмит күренде.

- Нимә, һөйәреңә ошаҡтарға итәңме? Бир мында-а-а! – Ир, Заһиҙәнең ҡулынан телефонын тартып алды ла, иҙәнгә күтәреп һуғып, аяғы менән иҙгесләне. Шунан, күҙенә аҡ-ҡара күренмәй, шарт та шорт сейфын асып пистолет килтереп сығарҙы, - күрҙеңме мыны?! Икегеҙҙе бергә атып үлтерәсәкмен. Тиҙ бул! - Пистолеты менән һелтәнгән Хәмит ишектән юғалғас та, тамам ҡото алынған Заһиҙәнең күҙҙәренә асыҡ ҡалған сейф салынды. Ул, йәшен  тиҙлегендә, унан үҙенең паспортын алып диван аҫтына ташланы ла ир артынан сыҡты.

- Хәмит, тыныслан! Йөрөмәйек бер ҡайҙа ла. Ни ҡылдым һуң шул тиклем?! Таһирҙың ни ғәйебе бар? Мин бит Рәмилә апайға барҙым, һөйләшеп ултырҙыҡ, өйҙә күңелһеҙ булғас. Сәғит ағай, ана, дөрөҫләр. Күргән бит.

- Хан һарайындай өйҙә күңелһеҙме һиңә? Сәғит ағай дөрөҫтәр, ищу как дөрөҫтәр, ҡапҡа төбөндә нисек ҡосаҡташып торғанығыҙҙы. Етәр, шым! – Хәмиттең машинаһы бысраҡта кәйелә-кәйелә ҡуҙғалып китте.

“Кеҫәһенән пистолетын алыуы менән, бар көсөмдө туплап, уға ташланырға һәм атырға ҡамасауларға. Уғаса Таһир ҙа ярҙамға өлгөрөр,” – тигән ҡыйыу ҡарарға килде Заһиҙә. “Ә егет, ярҙам итмәй, ҡасһа?! Асыуынан ажғырған Хәмит ҡыҙҙы елтерәтеп кенә осорасаҡ. Бер ыңғай атып үлтермәһә шунда уҡ. Ярай, шулай булған хәлдә лә, исмаһам Таһир иҫән ҡалыр. Бер ғәйепһеҙгә пуля алғансы. Ә минең ҡайғырыр кешем юҡ әле!”

                                                            * * *

“Шундай ҙа һынһыҙ ир булыр икән, иркәләй ҙә белмәгән. Түшәктәге һалҡын ҡатындарҙы бүрәнә тигән булалар. Бына ҡайҙа ул бүрәнәнең дә бүрәнәһе! Мүкләнеп, серей башлаған бүрәнә! Уны ғына һыла ла, һыйпа. Ярай ҙа ул һаҫыҡ кәзә тәкәһен наҙлауҙар түләүле булһа. Ҡайҙан?! Оксана: “Кәрәкле клиенттар! Бер көн бушлай ғына хеҙмәтләндерергә тура килер”, тип ҡушмаһа, барып тә йөрөмәҫ инем. Исемемде әллә ниндәй Заһиҙә менән бутап бөттө. Ҡатынылыр инде. Иҫерек булһа ла йомарт түгел, кеҫәһенән бөгөрләнеп бөткән аҡсаларын сығарып, йөҙ һумлығын һоноп ултыра. Ниндәй кәмселлек?! Әйтерһең дә, мин аҡса күргәнем юҡ. Уның бер сепрәккә әйләнеп бөткән бысраҡ ҡағыҙ киҫәктәренә көнөм ҡалмаған әле”, - Маша кисәге төндө, теләр-теләмәҫ кенә, хәтерләне.

Эйе, Оксана өсөн кәрәкле клиенттарҙыр ҙа. Ҡомһоҙлоғо арҡаһындамы, яҡлап тороусыларының күп булыуынанмы, ә бәлки был үҙенә күрә таланттыр ҙа, нисәмә еңел холоҡло ҡыҙҙы үҙ ҡанаты аҫтында тота. Фәхишәлекте шөғөл итеп алған ҡатын-ҡыҙ телендә ул “мама” тип кенә атала. Ғәжәп, башҡа исем уйлап тапмағандар икән. Шулай ҙа, ниндәй генә текә булмаһын, һуңғы ваҡытта мама Оксананы полицияға йыш саҡырта башлағайнылар. Әле ана хатта адвокат ялларға мәжбүр булған.

Әсәһен хәтерләмәй ҙә Маша. Балалар йортонда тәрбиәләнгән ике-өс йыл саҡ иҫендә һаҡланған. Мулла ҡушҡан исемен дә онотҡан хәҙер. Әллә “Маһира” булды, әллә “Маһиҙә”?! Тәүҙә исеме менән атайҙар ине, һуңынан уны үҙ балалары булмаған бай ғына ғаилә ҡыҙлыҡҡа алғас “Маша – Мария”ға әйләнде лә китте. Улар атай-әсәй наҙын, йөрәк йылыһын тейешенсә бирә алмаһалар ҙа, ҡыҙ нужа күрмәне. Тик уны нисек кенә иркәләп маташмаһындар, ҡырыҫ холоҡло булып буй еткерҙе. Мәктәпте тамамлағас университеттың түләүле бүлегенә уҡырға индергәйнеләр ҙә, беренсе курста уҡ ташланы. Дөрөҫ, тура юлға баҫыуы ғына ауыр бит ул. Ҡырын юлға төшөп китеүе бер ниндәй ҙә көс талап итмәй. Был боронғо һөнәр, әхирәте әйҙәгәс, аҡсаға мохтажлыҡ кисермәһә лә, ҡыҙыҡ өсөн генә бер тапҡыр барғайны – көндәлек шөғөлөнә әйләнде лә ҡуйҙы. Машаға матди, тән ҡәнәғәтләнеүенән дә бигерәк, ғүмерен ҡурҡыныс аҫтына ҡуйып, билдәһеҙлеккә барыу үтә оҡшаны. Бөгөн ниндәй ир тура килер ҙә, иртәгә ниндәй ир?! Ул бер үҙе генә булырмы ла, Машанан тотош төркөм менән көлөрҙәрме?! Тыныс ҡына аҡсаһын түләрме лә, алдарға маташырмы?! Туҡмап ҡына сығарырмы ла, үлтереү менән янармы?!. Урмандарҙа, төндәрен, туҡмап, яланғас көйө ташлап киткән саҡтар ҙа булды. Бандиттарҙың торлаҡтарында икешәр, өсәр көн бүлмәгә бикләп ҡуя инеләр. Уларҙың да төрлөһө тап килеп торҙо, ҡатын-ҡыҙ затын ихтирам иткәндәре лә, эт урынына күргәндәре лә. Яңғыҙаҡ маньяктарҙан да әшәкеләре булмағандыр. Маңлайҙарына “маньяк” тип яҙып ҡуйылмаған бит уларҙың. Тәү ҡарауға бик тә мөләйем, инсафлы күренәләр. Тырнаҡтарына бер ҡаптыңмы, үкенеүҙән ары китә алмайһың. Ғүмеренә ҡурҡыныс янаған ошо осраҡтарҙан һуң да, Маша, был кәсебен ташларға ҡарар итһә лә, күпмелер ваҡыт уҙғас тағы тотондо.

Оксананың ҡулы аҫтында “эшләй” башлағас, табыштың бер өлөшөн уға бүлергә тура килһә лә, бындай ҡурҡыныстар әҙме-күпме кәмене. Сөнки клиенттар ҡыҙҙарҙы тик “мама” аша ғына яллай ала. “Эш” тамамланғансы, барыһы ла Оксананың контролендә. Әлбиттә, Маша өсөн шөғөлөнөң романтикаһы бер аҙ бөтә төштө. Тик, ни эшләйһең, һәр нәмәнең үҙ ҡануны һәм ҡағиҙәһе бар, кәрәк ерендә буйһонорға ла тейешһең.

Ятаҡтан бүлмә һатып алып айырым йәшәй башлағас, ул үҙен тәрбиәләп үҫтергән кешеләрҙе бөтәнләй онотто. Әллә ниҙә бер, йомошо төшкәндә, инеп сыҡҡыланы. Үҙе уларға йәшәгән еренең адресын да әйтмәне. Һуңғы барыуында, ниндәйҙер ауылдан, йәш кенә ҡатын уны һорашып килде тип хәбәр иттеләр. Кем икәнен ныҡлап асыҡламаһалар ҙа, үтенеп һорағас, уға Машаның телефон номерын биргәндәр. Ҡыҙҙың башында төрлө уйҙар сыуалды. Тереме, юҡмы икәнлеге билдәһеҙ булғас, әллә әсәйем табылдымы тигәйне лә, был ҡатынды йәшерәк тиҙәр. Әллә клиенттарының берәйһенең көнсөл ҡатыны уны эҙләп йөрөймө?! Шулай ҙа булыуы мөмкин. Был турала әкренләп онотола башлағайны ла инде, бер көн, ят номерҙан шылтыратҡан яғымлы ғына ҡатын тауышы ишетелде:

- Һаумыһығыҙ! Миңә Маһиҙә кәрәк ине.

- Һаумыһығыҙ! Тик мин Маша булам. Маһиҙә лә булыуым ихтимал. Иғтибар менән тыңлайым һеҙҙе.

- Эйе-эйе, Маша тинеләр бит әле. Беҙгә нисек тә осрашырға ине, Маша. Был – бик мөһим.

- Һеҙ үҙегеҙ кем? Ни өсөн беҙ осрашырға тейеш?

- Минең исемем Нәсимә... Нәсимә апай булам. Әсәйеңдең яҡын туғаны.

- Бына нисек. Осрашырға?! Белмәйем ҡасан?! Кистәрен мин эштә булам, көндөҙҙәрен ял итәм... Бушаһам, һеҙгә үҙем шылтыратырмын, - ҡыҙ, Нәсимәнең ни әйтерен дә көтмәй, телефонын һүндерҙе. – Һы, бына нисек, - тип ҡабатланы ул тағы ла, - дөрөҫ булһа, туғаным табылды бит.

                                               *  *  *

- Ну был Хәмит! Ҡыла икән ҡылыҡты, - ҡорған ситенән урамды күҙәтеп торған Сәғит, ҡабаланып кейенә башланы. Ҡатыны уны:

- Нимә?! Күңелең булдымы инде? Оло башың менән шуға ярамһаҡтанып, ошаҡташып йөрөмәһәң. Шуның осһоҙҙо араҡыһына алданып, юҡты бар итеп уға еткермәһәң. Заһиҙә һиңә ниндәй насарҙыҡ эштәне?! – тип һүгергә кереште.

- Әй, шым әле, ҡыҫылма! Һин нимә беләң?! – Сәғит итектәрен һикерәнләп кейә-кейә, сығып йүгерҙе. Ул, боралыҡҡа еткәндә, тәрән тәгәрмәс эҙҙәренә төшөп батҡан джипты күреп: “Заһиҙәң шул ерҙән төндә лә елдереп үтеп йөрөй, ә һин, эшкинмәгән, көпә-көндөҙ барып сумғаның”, тип Хәмиткә һуҡранды.

Хәмит, ҡорһағы менән ергә тейеп урынынан әҙ генә лә ҡымшанмаған машинаһының моторын бар көсөнә үкертә. Рулен өҙлөкһөҙ уңға-һулға борғослауҙан тирә-яҡҡа бысраҡ фонтаны сәсрәй. Сәғит килеп етеүгә ул, ишеген асып батҡаҡҡа һикереп төштө лә Заһиҙәгә:

- Утыр рулгә! Ә һин, әйҙә этәләш! – тип Сәғиткә бойорҙо.

- Һин нимә, ҡустым?! Мине касемсот тип уйҙайыңмы әллә? Мыны бит этәләүҙән генә файҙа бумаясаҡ.

- Мине хәҙер һин өрәтәңме? Йә! – Хәмит кеҫәһенән пистолетын сығарҙы.

- Ҡустым, ҡустым!.. Шаярма ул нәмәң менән, - Сәғит тәрән күләүекте кисеп, машинаның бысраҡ бамперына барып тотонғанын һиҙмәй ҙә ҡалды.

- Әйҙә, газуй! – Хәмит ҡулынан ҡоралын ысҡындырмай ғына, джиптың артына беркетелгән запас тәгәрмәскә йәбеште.

Заһиҙә машинаны Хәмит кеүек үкертмәй, талғын ғына газға баҫып, уны мөмкин тиклем алға-артҡа сайҡалттырҙы. Сәғит, башы осонда ғына уйнаған наганға ҡарап, күҙҙәрен йомдо. “Иҫерек баш. Яңылыш атып ҡына ебәрмәһә ярар ине. Өйҙә генә утырһам, минән дә аҡыллы кеше бумаҫ ине бит,” тип уйланы ҡурҡышынан. Тәгәрмәстәрҙең ҡайһы йүнәлешкә әйләнгәненә лә иғтибар итмәй, бар тырышлығын егеп, тик алға ғына этәләне. Бер мәл машина, тоҙаҡтың тимер сымы тартылып өҙөлгәндәй, ҡапыл урынынан ҡуҙғалды. Сәғит, аяҡтары тайып китеп, батҡаҡҡа ҡоланы. Хәмит канауҙағы һыуға йөҙтүбән ҡапланды. Ҡулынан ысҡынған пистолеты хужаһынан да арыраҡ күләүеккә осто. Заһиҙә, бығаса, машинаны ҡаты сиҙәмгә сығарып, көлкө лә, ҡыҙғаныс та хәлдә ҡалған был икәүгә яҡынлашты. Хәмит, күрәһең, уның йөҙөндә ҡәнәғәт йылмайыу һыҙаттары шәйләне, батҡаҡҡа буялған ҡулдарын кейеменә һөртөп:

- Нимә ауыҙыңды йыраң?! Эҙҙәш пистәлитте тиҙерәк! – тип екерҙе.

Хәмит был мәхшәрҙә ҡайҙа юлланғанын да онотҡандай, көбәгенән һыу ағып торған ҡоралын машинаһының багажнигына ырғытты ла, өйөнә табан атланы. Ысынында иһә, Таһир янына пистолетһыҙ барыуҙың мәғәнәһеҙ икәнлеген аңлағайны ул. Артынса ҡайтҡан Заһиҙәгә мунса яғырға бойороп, бысраҡ кейеме менән карауатҡа ауҙы.

                                          *  *  *

Әй ҡыҙыҡ та инде кеше. Үҙе күргәнде, үҙе белгәнде генә түгел, ә ярты ҡолағы менән икенсе кешенән саҡ-саҡ ишетеп ҡалғанын да арттырып, күпертеп ебәрә. Боралыҡтағы батҡаҡлыҡта булған ваҡиғаны кеме күҙәтеп, кеме тыңлап  торғандыр, был хәл йөҙ сүрәткә инеп, ауыл халҡы араһында бик тиҙ таралды. Имеш Хәмит, ҡайтып инеп, Заһиҙәне Таһир менән тотҡан да, урам  буйлап пистолеттан ата-ата баҫтырып йөрөгән. Заһиҙә машинала саҡ ҡасып ҡотолған, ә һөйәрен, ярһыу Хәмит, яралаған да, хатта, үлтергән дә икән, тиеүселәр табылды. Ләстит, тағы ла нығыраҡ ҡабарып, Таһирҙар өйөнә лә килеп етте.

- Йә, Хоҙай! – Магазиндан ҡайтып ингән Ғәлиә, аҙыҡ-түлек тултырылған сумкаһын бушата-бушата, һүҙен дауам итте, - нимә генә ишетмәйең, кеше араһына сыҡһаң, иҫең китер.

- Тағы нимә буған? – тип һораны атай кеше һағайып.

- Нимә буһын?! Бөтә ауыл Таһирҙы һөйҙәй ана. Хәмит бөгөн ҡаланан ҡайтып ингән дә, Заһиҙә менән икеһен гаражы эсендә тотҡан, ти. Пистәлиттән атышып бөткәндәр, имеш. Ярай Сәғит ишетеп ҡаған. Хәмитте бер яҡҡа, улыбыҙҙы икенсе яҡҡа осора һуҡҡан. Заһиҙәһе әллә ҡайҙа ҡасҡан, ти...

- Тороп тор әле, тороп тор! Вахтаһынан саҡ ҡайтып ингән Таһир, ҡасан барыһын да өлгөргән һуң?! Үҙең уйҙап ҡара!

- Уйҙайым да ул. Кеше лә бушты һөйҙәмәҫ.

- Таһир үҙе нимә тир? - Рим, тышта, мөгәрәпкә картуф төшөрөп йөрөгән улдары янына сыҡты. Ул кесе улына “ял итеп ал”, тип ымланы ла, Таһирға ишеткәндәрен ҡыҫҡаса һөйләп бирҙе. Таһир, әллә ни аптырауға ҡалмай, атаһын бер һүҙһеҙ тыңлап бөткәс:

- Үҙегеҙ күреп тораһығыҙ, иртәнсәктән эш менән булышабыҙ. Ҡайһы арала мин уларға барып өлгөрҙөм икән?! Үҙемә лә ҡыҙыҡ булып китте әле, атай, - тине көлөмһөрәп.

- Ҡыҙыҡ шул, үәт, хәтәр ҡыҙыҡ. Үҙең өйҙәһең, ә һине унда күргәндәр. Һуғышҡанға, туҡмалғанға ла оҡшмамағаның былай. Аптырак! Әллә Хәмит эсеүенән илерә баштаны микән?! Булыр ҙа.

- Уның илереүендә минең ни ҡыҫылышым бар?! Ә шулай ҙа, Заһиҙә менән берәй хәл булманымы икән, атай? Полиция килгәнме?

- Әсәйең, уны, ҡайҙалыр ҡасҡан тигән була. Ҡасырың Хәмиттән! Ә полиция - дуҫын яҡташырға ғына кимәһә.

- Унда нимә булғанын асыҡларға кәрәк. Заһиҙә өйҙәлер лә бәлки, ярҙамға мохтаждыр. Мин хәҙер. - Таһир йыйына башланы.

- Йөрөмә! Әсәйеңде уйҙа! Һинең аларҙа ҡыҫылышың бумаһын – бәләнән баш-аяҡ. Ана, Рәмилә апайыңдан һораш, кәрәк икән. Ул, моғайын, берәй нәмә беләлер.

Таһир, атаһы менән килешеп, әҙерәк баҫыла төштө. Эштәре кәмегәс, апайҙарына барып килде. Һуңынан йыуынып, кейемдәрен алыштырып, ҡайҙалыр әҙерләнергә тотондо. Өҫтәл артында Рим менән Ғәлиә, бер-береһенә ҡарашып, улдарына ләм-мим һүҙ өндәшмәнеләр. Таһир, уларҙың ҡыҙыҡһыныуына ҡаршы, бер ҡайҙа ла йөрөмәй, иртә менән йоҡларға ятты.

Рәмилә апайы, ысынлап та, барыһын да белә ине. Белә генә түгел, ә Заһиҙә менән ҡорған пландарын да ҡустыһына һөйләп ҡайтарҙы.

                                          *  *  *

- Ултыр тиҙерәк, Таһир! Арттан ҡыуа төшөүҙәре бар, - ауыл осонда, алдан һөйләшеп килешелгән урында көтөп торған Таһир янына машинаһының уттарын һүндергән Заһиҙә килеп туҡтаны.

- Берәйһе күрҙеме әллә?

- Шул Сәғит ағайҙан башҡа кем булһын инде. Ҡуҙғалғайным ғына, йүгерә-атлай беҙгә инеп китте.

- Ә Хәмит ағай ҡаты йоҡлай инеме?

- Эйе. Тороп эсә лә, ҡысҡырына ла, тағы тәгәрәй. Ҡасан уны уятҡансы, ҡасан машина тапҡансы, йә булмаһа, полициялағы дуҫтарына хәбәр иткәнсе, беҙ йыраҡта буласаҡбыҙ, Таһир.

- Ә беҙ ни эшләп ҡалаға боролдоҡ? Нәсимә апайҙың ауылына был яҡҡа бит. Беҙҙе хәҙер үк полиция туҡтатасаҡ. – Таһир аптырап ҡыҙға ҡараны. Уларҙың планы буйынса, Хәмиттең машинаһын Нәсимәлә ҡалдырып, ары, бынан йыраҡ булмаған тимер юл станцияһына сығырға тейештәр ине.

- Көтөлмәгән бер хәл арҡаһында маршрутты  үҙгәртергә тура килде, Таһир. Тыңла, хәҙер аңлатам. Беләһеңме, кеше ышанмаҫлыҡ яңылыҡ - мин үҙемдең туғанымды таптым! Һыңарымды. Беҙ игеҙәк ҡыҙҙар булғанбыҙ. Аяҙ көндә йәшен атҡандай был хәбәрҙе бөгөн кис кенә, уларға барыуыбыҙ тураһында әйткәндә, Нәсимә апай еткерҙе. Ниндәй яҡшы күңелле, эскерһеҙ кеше ул - тәүҙә мине эҙләп тапты, хәҙер Маһиҙә туғанымды. Ғүмеремдең иң бәхетле мәлендә миңә бер ниндәй ҙә Хәмит ҡурҡыныс түгел. Етмәһә, һин дә янымдаһың!

- Ысынмы, Заһиҙә?! Бынан да шәп яңылыҡтың булыуы мөмкинме һуң! Заһиҙә һәм Маһиҙә - шундай килешле, матур исемдәр! Әйтерһең дә Зита һәм Гита! Нисәмә йыл бер-берегеҙҙе белмәй йәшәгәнһегеҙ. Был турала әҙ генә лә шигең булманымы?

- Уйымда ла булманы, төшөмә лә инмәне хатта, Таһир.

- Бер-берегеҙгә оҡшағанһығыҙҙыр инде. Ҡыҙыҡ, икегеҙҙе йәнәш күреүе.

- Ҡара уны, беҙҙе бутап ҡуйма!

- Һине бер ҡасан да, бер кем менән дә бутамаясаҡмын, Заһиҙә!.. – Таһир тағы: “һәм бер кемгә лә бирмәйәсәкмен”, тип әйтергә итте лә, ҡыйманы. Был һүҙҙәр әйтелмәй ҡалһа ла, ике йәш йөрәк бер-береһе менән айырылмаҫлыҡ булып ҡауышҡайны. Һүҙҙәр нимәгә?! Мөхәббәттең бит үҙ теле бар.

Заһиҙә, кәрәкле йортто бик тиҙ табып, подъезд янына туҡтағас, Нәсимә апайы биргән номер буйынса, ҡаушай-ҡаушай, Маһиҙәгә шылтыратты ла, машинанан төштө. Бындай осраҡта ҡыҙҙар янында үҙенең артыҡ икәнлеген аңлаған Таһир урынында ҡалды. Бер ҡандан, бер ҡарында яралған, бергә тыуған, тик әсе яҙмыш уларҙы нисәмә йылдарға айырған игеҙәктәрҙең ҡабаттан осрашыуы нисек булыр?

Оҙаҡ та үтмәй, ишектә бер ҡыҙ күренде. Эйе, ул, һис шикһеҙ, Маһиҙә ине. Ныҡ яҡтыртылған подъезд алдында, әйтерһең дә, Заһиҙәнең көҙгөләге сағылышы пәйҙә булды. Кейемдәрҙәге айырмаға иғтибар итмәһәң, Заһиҙә әйтмешләй, Таһир уларҙы хәҙер үк бутар ине. Егет, ҡыҙыҡһынып, ҡыҙҙарҙы күҙәтте. Игеҙәктәр, Таһир көткәнсә, ҡолас йәйеп бер-береһенә ташланмай, һаҡ ҡына иҫәнләштеләр. Улар, был хәлгә әле ышанып та етмәй, өндәшерлек һүҙ таба алманылар. Күҙҙәрҙән йәш бөртөктәре атылып сыҡҡас ҡына, ҡыйыуыраҡ Маһиҙә туғанын ҡосаҡланы. Заһиҙә лә, сабый кеүек, тыйыла алмай үкһеп, уға һыйынды.

Нәсимә апайҙары Маша - Маһиҙәгә барыһы тураһында ла һөйләгән икән, ул Таһир менән Заһиҙәнән ярты секундҡа ла айырылып ҡалмаҫҡа булды. “Табышыу әҙере тағы юғалтышырғамы?! Һеҙгә, мөхәббәт ҡорбандарына, ярҙамым да тейеүе бар”, - тине ул, күҙ йәштәрен һөртә-һөртә.

- Бөгөн көндөҙ, күңелем ниҙер һиҙгән кеүек, Нәсимә апайға шылтыратҡайным, - Маһиҙә һүҙен машинала дауам итте. – Ул, ҡалаға килеп мине эҙләп йөрөгән, осраша алманыҡ. Ә үҙем иртәгә, хәбәр итмәй генә, Шыршыярға барырға йыйынғайным. Һеҙ өлгөрөрәк булып сыҡтығыҙ.

- Һинең турала ла мин бөгөн кис кенә белдем, Маһиҙә. Эйе, беҙгә күп нәмәгә өлгөрөргә кәрәк! Бөгөнгө, гүйә, күктән яуған бәхетемде юғалтырға минең хаҡым юҡ! – Заһиҙә, янында ултырған Таһирға һәм артҡа әйләнеп Маһиҙәгә күҙ ташланы.

Ҡыҙҙарҙың һөйләшеп һүҙҙәре бөтмәне. Таһир, үҙенә төбәп өндәшкәндә генә, ара-тирә уларға ҡушылды. Үҙен ҡыҙыҡһындырған бер һорауҙы нисек итеп бирергә тип килә ине, ҡаланы сыҡҡан ерҙә, юл сатында, ДПС иномаркаһы күренде. Заһиҙә, ни эшләйбеҙ тигәндәй, юлдаштарына ҡараны.

- Туҡтатһалар, туҡтайыҡ. Тик кабинанан төшмәҫкә. Документыңды ла тиҙ генә сығармай тор. Унда күҙ күрер, - тине Маһиҙә тыныс ҡына.

Уларға, ысынлап та, туҡтарға бойорҙолар. Автоинспекторҙарҙың береһе машинаһы янында ҡалды, икенсеһе таяғын болғай-болғай, яйлата баҫып быларға яҡынланы. Заһиҙәнең йөрәге дарһылдап тибә, үҙе ике ҡулы менән ныҡ итеп рулгә йәбешкән. Әйтерһең дә уны хәҙер һөйрәп сығарырға йыйыналар. Тыштан таяҡ менән туҡылдатҡас ҡына, ул тәҙрә быялаһын төшөрҙө.

- Маша! Һин мында нимәштәп йөрөйөң? Әллә Хәмит абзыйға кейәүгә сығып, унан ҡасып китергә лә өлгөрҙөңме, әй? Ха-ха-ха-ха! – автоинспектор шарҡылдап көлдө. Бер ни аңламаған Заһиҙә, көсләп йылмайырға итте.

- Сәләм, Айбулат! Маша ул - мин. Нимә туғаныма бәйләнәһең? – Маһиҙә, артҡы ишекте асып, тегенегә өндәште.

- Һа! – Айбулат күҙҙәрен ыуҙы, - бөгөн, былай, эсмәгәйнем шикелде, икәү булып күренәң. Әллә ен инде?! Тьфү, тьфү, тьфү!

- Үҙең ен бына. Төн уртаһында тәҙрә туҡылдатып йөрөйһөң. Полиция ла енгә ышанғас, – Маһиҙә көлдө, - туғаным минең, игеҙем табылды.

- Мына нисек! Тә-ә-ә-к... Нишләтергә инде һеҙҙе – өсөгөҙҙө лә?!

- Нисек нимә эшләтергә?! Ебәрергә! Һин – беҙҙе, беҙ – һине күрмәнек, шулай бит, Айбулатик?!

- Шулайын шулай ҙа ул. Бәхетегеҙ, миңә эләктегеҙ. Юҡһа, хәҙер үк, инәлеү-ялбарыуҙарығыҙға, күҙ йәштәрегеҙгә ҡарамай, Хәмит абзыйҙы мында саҡыртып алыр инем.

- Уй, рәхмәт, иптәш генерал! Бөтмәгән икән әле беҙҙә изге күңелле менттар!

- Иптәп һөйҙәш! Генерал түгел шул, буһам ошонда күшегеп тормаҫ инем, ә прапорщик ҡына. Күп көләң, иларға бумаһын, Маша – хороша ты наша!

- Хороша, да не ваша, иптәш прапорщик! Бөгөн мин көләм, ҡыуанам! Сөнки минең иң бәхетле көнөм бөгөн. Ә был изгелегең, барыбер, ерҙә ятып ҡалмаҫ, Айбулат!

- Ана шул изге күңелле буғаным өсөн дә, төн уртаһында йылы түшәгемдән торғоҙалар мине. Ә һин “рәхмәт”, имеш.

- Аңланым, аңланым! Һин тигәндә, мин иҙәндә. Шылтыратырһың.

Тубыҡтары һаман ҡалтыраған Заһиҙә, Маһиҙәнең автоинспектор менән тел сарлауына иҫе китеп ултырҙы. Ҡайһылай иркен аралаша, үҙен ышаныслы тота.

Маһиҙә, юлды ары дауам иткәс:

- Әлдә Айбулат тура килде, юғиһә, ысынлап та, Хәмитеңә тотоп бирер ине, икенсе берәү булһа, - тине ябай ғына, һис тә маһаймай.

- Ә беҙ – һин булмаһаң нимә эшләр инек?! Күҙ алдыма ла килтерә алмайым, хатта. Элекке дуҫыңмы әллә, ул Айбулат?

- Булғайны шунда. Осрашҡайныҡ бер заман... – Маһиҙә, был турала башҡа һөйләргә теләмәүен аңлатҡандай, шымып ҡалды.

Бына улар, асфальттан сығып, Нәсимәнең ауылы яғына боролдолар. Таш түшәлгән булһа ла, тигеҙ түгел юлдан тағы берәй сәғәт барырғалыр. Баяғы үҙенең бер һүҙ ҙә өндәшмәй ултырыуына Таһир уңайһыҙланыбыраҡ килде. Хәйер, барыһын да Маһиҙә хәл иткәндә, ҡыҫылып, эште лә боҙоп ҡуйыуың ихтимал бит. Ҡыҙҙар уны ҡурҡаҡлыҡта ғәйепләмәйҙәр шикелле. Заһиҙә, ара-тирә, уға яғымлы итеп күҙ ташлап ала. Маһиҙә, әллә ҡамасауламайым типме, тәрән уйҙарға сумып, тын килә.

- Ә һеҙҙе ҡайҙа, балалар йортонда айырғандармы? – Таһир һорауын бирергә булды. Сөнки ҡыҙҙар был турала һөйләшмәгәйнеләр әле.

- Мин Нәсимә апайҙан һорап өлгөрмәнем, - тине Заһиҙә.

- Тарихы бик оҙон, тип кенә әйтте Нәсимә апай. Уға ла, яңы ғына, беҙҙең элекке күршебеҙ, оло уҡытыусы әбей һөйләгән. Беҙҙе балалар йортона тапшырғас, әсәйебеҙ улай ярамағанлыҡты аңлаған күрәһең, ҡабаттан юллап алырға булған. Ҡапыл да ғына бирмәгәстәре, урларға хәл иткән. Тик, ни сәбәптәндер, икебеҙҙе лә алып ҡаса алмаған.

- Ҡыҙыҡ. Кемебеҙҙе икән?! Хәҙер ул турала бер кем дә әйтә алмай инде, үҙебеҙ иҫләмәгәс. Балалар йортонда ғына белешмәһәк, - Заһиҙә ауыр уфтанды.

- Уныһын белербеҙ ҙә ул. Кире алырға милиция менән килгәндәр. Әсәйем сабыйын, йәғни беҙҙең беребеҙҙе, шул күрше әбейенең баҙы аҫтына йәшереп өлгөргән. Һуңынан, үҙенең тыуған ауылына ҡайтып барғанында, әсәйебеҙ туңып үлгән... – Маһиҙәнең күҙҙәренә йәш эркелеп, һүҙе буленде. Заһиҙә лә, юлдан ҡарашын өҙмәй, туҡтамай аҡҡан йәштәрен һөрттө. Ә Таһир, бындай йөрәк тетрәндергес һүҙҙәр ишетеп, ҡыҙҙарҙың ҡайғыларын яңыртыуында үҙен ғәйепләп, ни әйтергә лә белмәне. Маһиҙә оҙаҡ ебеп ултырмай, арттан Заһиҙәнең беләгенән тотто ла, һүҙен дауам итте, - беҙ – һин булһаң да, йәки мин, шул ҡышҡы урманда туңып үлмәгәнде, хәҙер бирешмәйәсәкбеҙ! Бөгөнгө ҡытыршылыҡтар сүп кенә. Һинең ана, бынамын тигән яҡлаусың да бар.

“Ниндәй бынамын тигән яҡлаусымын инде?! Заһиҙә өсөн берәй яҡшылыҡ ҡылдыммы әле?! Хатта уның машинаһында, бергә ҡасып китеп барам...” Таһир һаман үҙен үртәне. Заһиҙә менән нисек айырғандарын Маһиҙә һөйләп бөтөрмәһә лә, был тарихтың аҙағы аңлашылып тора. Ҡыҙҙарҙың береһен әсәйҙәре урлап алып ҡайтҡас, уны һуңынан икенсе балалар йортона тапшырғандарҙыр ҙа, игеҙәктәр шулай айырылғандыр. Нисәмә йыл үткәс, тормоштоң күпме ауыр һынауҙарын кисергәс, улар табышты! Шуныһы ниндәй ҙур бәхет! Егеттең ҡыҙҙар өсөн  шатланыуының сиге юҡ ине.

                                                               *  *  *

Үҙен Сәғит һелкетеп уятҡанға, Хәмит һикереп килеп торҙо. Шунан ҡабат урынына ултырҙы ла, ниҙер иҫләргә тырышып, ике ҡулы менән башын тотто:

- Һин нимә, Сәғит ағай, һуғыш башталды мәллә?.. Заһиҙә ҡайҙа? Күренмәй.

- Батҡағыңдан һуң, муса сайынып сыҡҡайным, йоҡтап киткәнем. Үҙең бит... – Сәғит тураһын әйтергә ҡыймай, аҡлана башланы.

- Нимә үҙең бит?! Заһиҙә ҡайҙа тейем? – Хәмит ҡапыл ҡыҙҙы.

- Машинала һин сығып китте, тип уйҙаным. Утың яна, ҡапҡаң да, ишегең дә асыҡ. Инһәм, һин йоҡтап ятаң - нәслә уяттым үҙеңде. Тайғандыр Заһиҙәң, тайғандыр Таһир менән, машинаңды алып. Мин шулай тип уйҙайым.

- Уйҙатам мин һине хәҙер! Әпир телефонды, тиҙ бул!

Сәғит телефон эҙләгәнсе, Хәмит ашығып, сейфын барып ҡараны. Унда Заһиҙәнең паспортын тапмағас, тышҡа йүгерҙе. Көндөҙ, машинаһының багажнигына һыуланған пистолетын ырғытҡаны иҫенә төшкәйне уның. Буш гаражын күргәс, өйгә атлыҡты.

- Ах, ҡәбәхәт бисә! Машинаны урҙап ҡасҡан ә. Хәмит тапмаҫ һеҙҙе, тотмаҫ, тейегеҙ инде. Икегеҙҙе лә иҙгеләп, тереләй күмәсәкмен мин. Бар, Таһирҙың өйөнә, ата-әсәһенән һораш. Рәмилә апайына ла ин! – Хәмит Сәғиткә бойорҙо ла, үҙе дуҫтарына шылтыратырға кереште.

Ҡуштаны, Таһир өйҙә юҡ, тейеүҙән башҡа, бер хәбәр ҙә килтермәне. Полициялағы дуҫтары ла ҡыуандырырлыҡ һүҙ әйтмәне. “Ярай-ярай, минән барыбер ҡотола алмаясаҡһығыҙ,” тип ул бер аҙ үҙен тынысландырып, ҡойолған араҡыһына башҡа ҡағылмай, йоҡларға ятты.

Иртәнсәк, кистән Сәғит менән һүҙ ҡуйышҡанса, уның иҫке “Москвич”ында ҡуҙғалып киткәс, Хәмит әйтеп ҡуйҙы:

- Бер кем дә белмәҫкә тейеш, беҙҙең ҡаяҡҡа юлланғанды, ишеттеңме, бер кем дә. Бисәңә һайрамағаныңдыр бит?!

- Ней... Нисек инде, уға әйтмәйенсә?! Төбәште бит.

- Шәп иткәнең! Маладис! Алдар инең, балыҡҡа барабыҙ тип. Хәҙер бөтә ауыл беләсәк. Ярай бөтә ауыл ғына белеп торһа, тегеләргә еткерәсәктәр. Эх һин, эшкинмәгән мәмәй ауыҙ, бисәһен дә алдай амаған ир.

Сәғиттең ҡатыны, ысынлап та, бөтә ауылға һүҙ таратмаһа ла, шунда уҡ Таһирҙың әсәһенә, Ғәлиә әхирәтенә йүгерҙе. Ире менән Хәмиттең, йәштәрҙе эҙләп, иң тәүҙә Нәсимәнең ауылына барасаҡтарын әйтте. Хәмит, ҡала тирәһендә үҙенең машинаһын күрмәгәстәр, эште Нәсимәнән башларға хәл иткәйне. Сөнки тәүге ҡатыны менән Заһиҙә бик татыу аралаштылар бит, туғандар ҙа. Заһиҙәнең ҡапыл да башҡа барыр ере лә юҡ. Таһир ғына икенсе юлдан алып китмәһә. Уныһының ата-әсәһенән ныҡ ҡына итеп һорашырға ине лә, барыбер, белһәләр ҙә һатмаясаҡтар.

- Йә, тиҙерәк ҡыу шул металломыңды! Йәки үҙемә бир, шәп барырға ҡурҡһаң, - ул руль артындағы Сәғитте ҡабаландырҙы.

- Мынауындай юлда нисек шәп барайым?! Сәпсим ҡойолоп төшһөнмө?

Хәмит өндәшмәне. “Нимә етмәй был бисәләргә?” тип ул уйға талды. Нәсимәһен эшләтмәне. Эшселәренә төшкө аш бешерҙе инде. Уның ни ҡыйынлығы бар?! Былай ҙа көн дә бешеренә. Балалары булһа, тормоштары бәлки икенсерәк йүнәлештә китер ине. Ҡатынымы, үҙеме түлһеҙ – быныһы ла билдәһеҙ ҡалды. Хәмит үҙенең һаулығына әле генә шикләнеп ҡуйҙы. Нәсимә менән йәшәй башлағандарынан һуң, күпме ҡатын-ҡыҙ менән осрашманы. Иҫәбе, һаны юҡтыр. Ә бит, исмаһам, береһе килһәсе “был һинең балаң” тип. Юҡ, килмәне. Үҙе эшкинмәгән ир микән ней?! Шулай буһа, ҡатынын бушҡа рәнйеткән инде. Ә-ә-ә-й, хәҙер ней, ниңә зерә үҙемде игәргә?! Буған да үткән! Ә мынау Заһиҙәһе нимәгә ҡотора? Етем быҙау аҫырама, тигәндәре дөрөҫ икән. Ситкә йөрөһәм ней, үҙе ғәйепте. Өрәтелмәгән тай кеүек, ҡороҡтамайынса, үҙенә яҡын да барырҙыҡ түгел.

Ҡапыл, уны уйҙарынан арындырып, тышта шап та шоп иткән тауыш ишетелде һәм машина бер яҡҡа тартып, янтайып китте.

- Килеп еттек. Тәгәрмәс тишелде шикелде, - тине Сәғит, тиҙ генә туҡтап.

- Шуныһы етмәгәйне ищу. Әйҙә тиҙерәк алыштыр!

- Нимәгә алыштырайым?! Запаскам юҡ. Камера булырға тейеш тә ул.

- Кеше машинала запаскаһыҙ йөрөймө, алйот! Ну камераңды ҡуй!

Сәғит тәгәрмәсен ысҡындырып, тыш та быш килеп покрышкаһын алып икенсе камера ҡуйғансы әллә күпме ваҡыт уҙҙы. Хәмит уға ярҙамлашаһы урынға, киреһенсә, уны һаман һүкте, ҡабаландырҙы. Үҙе, көҙгө урманды яңғыратып, әллә күпме эшнәһе, дуҫтары менән телефондан һөйләшеп өлгөрҙө.

- Хәҙер ништәйбеҙ? Тура өйҙәренә барабыҙмы? – тип һораны Сәғит, Нәсимәнең ауылына етәрәк.

- Шунан?! Урман ситенән күҙәтеп ятмаҡ итәңме? Ҡайҙа әле беҙҙең пушка?! – Хәмит артҡа ынтылып, Сәғиттең һунар мылтығын алды.

- Һин уны сразы сығармай тор, ҡустым! Һорашайыҡ, белешәйек тәүҙә.

- Ҡул биреп күрешәйек, мал-тыуарҙары, донъя хәлдәре менән ҡыҙыҡһынайыҡ ищу. Һин кәрәкмәгән урында ҡыҫылып, мишайт итмә, йәме! – Хәмит, эйелә биреберәк, алға текәлде.

Сәғиттең иҫке машинаһы, ауыр юлды көскә үткән алашалай, Нәсимәләрҙең өйөнә етер етмәҫтән, һүнеп шып туҡтаны. Хәмит уға ашарҙай булып ҡараны ла, урамда ла, тәпәш ҡапҡа аша кәртә эсендә лә үҙ машинаһы күренмәгәс, мылтыҡты ҡалдырып, тышҡа сыҡты. Шулай ҙа ул ары үтергә ашыҡманы. Оҙаҡ көттөрмәй, солан ишегенән Нәсимә күренде.

- Мине алып ҡайтырға килдең инде әллә аҡ “Мерседес”та. Ҡайҙа үҙ машинаң? – тип һаҡ ҡына шаяртып, һүҙ башлаған булды.

- Эйе, көтөп тор, әпсәң менән бергә прәм тейәп алам хәҙер! Машинамдың ҡайҙалығын мин һинән белергә теләйем. Заһиҙә һеңдеңде лә абышҡаһы менән ҡайҙа йәшереп өлгөрҙөң?

- Бына-бына. Мин ҡайҙан беләйем.

- Мынау тәгәрмәс эҙҙәре кемдеке? Тәс минекеләр бит, - Хәмит сүкәйеп, батҡаҡта ҡалған тәгәрмәс юлына күрһәтте.

- Ниңә, миңә машиналар килмәй тип уйлайһыңмы? Әле генә китте береһе.

- Кем ул? Ҡайҙа китте?

- Һиңә ниндәй айырма, уның кемлегендә. Мин яңғыҙмын, һинең менән йәшәмәйем доклад яһарға.

- Дә-ә-ә! Ҡалай ҡыйыу һөйҙәшә баштағаның, - Хәмит башҡа ни әйтергә һүҙ тапмай, тирә-яғын эт кеүек еҫкәп, кәртә эсенә ыңғайланы. Тәүҙә мал ояһын байҡап сыҡты, шунан өйгә табан атланы. Унда, әллә элекке ҡәйнәһенең хәлен белеште, әллә һорау алды, апаруҡ ваҡыт ишектә күренмәне. Нәсимә уның артынан инеп торманы, Сәғит янына килде.

- Заһиҙәгә нимә булған, ни эшләп уны эҙләйһегеҙ, Сәғит ағай?

- Ниңә иреңдән һораманың? – Сәғит һорауға һорау менән яуап бирҙе. - Мин эҙҙәйем штоли. Йөрөйөм ана, машинамды емереп, бисәһенә лә баш була амаған Хәмитте тыңдап. Ә ул йәш егет менән ҡасҡан.

- Түҙемлеге ҡалмағандыр инде, сығып китмәҫ ине.

- Сығып ҡына китмәгән шул, Хәмиттең машинаһын да урҙаған.

- Булмаҫ! Ул бур ҡыҙ түгел. Ҡайтарып бирер...

Ишекте шарт-шорт ябып, һүгенеп, өйҙән Хәмит сыҡты:

- Инәгеҙҙе... Бер нәмә лә белмәйҙәр имеш. Күмәктәшеп яҡташалар ә. Осона сығып алайым әле, бөтәгеҙҙе бер юлы уҡытасаҡмын. Хәмиттең кем икәнен онотоп киткәнегеҙ ату.

Нәсимә уны тыңлап та бөтмәй, өйгә, әсәһе янына ашыҡты. Ошо ваҡыт урамдан үтеп барған бер ир Хәмитте танып:

- О-о-о, һаумы, кейәү! Баяғыраҡ һин түгел инеңме һуң? Әле ҡараһам – әпәт һин тораң, тик икенсе машина менән. Берәй ерҙә боҙолдоңмо әллә? - Тип, аптырап, күрешергә ҡулын һуҙҙы.

- Боҙолманым. Йә, йә, һөйҙә тиҙерәк! Баяғы кемде күргәйнең? – Хәмит ҡул бирергә лә онотто.

- Ҡуҙғалып киткәнеңде күреп ҡалғайным. Машинаңды таныйым да инде мин.

- Ҡаяҡҡа китте ул машина?

- Ары, Көртмәлетау яғына боролдолар шикелде.

Хәмит, йә Сәғиттең машинаһына, йә Нәсимәнең өйөнә табан атларғамы тип, бер аҙ икеләнеберәк ҡалды ла, эшнәһен ҡабаландырҙы. “Москвич”тың моторы ҡалтыранып, сөскөрә-сөскөрә ҡабынғас, эҙәрмәндәр Көртмәлетау ауылына табан юл алды. “Үҙ башығыҙға белмәмешкә һалышағыҙмы? Ваҡытым тар, һеҙҙең менән булышырға. Аҙаҡтан күрһәтерем әле, нисек мине алдарға маташҡанығыҙҙы!” тип ҡәйнәһе менән Нәсимә тураһында уйлап, Хәмит мылтыҡты тегеләй-былай әйләндергеләй башланы.

- Һуң, мылтығың яһалмағандаһа! Патрондарыңды алдыңмы, исмаһам? Мин һиңә алдан яһап ҡуй, на всякий случай, тинемдәһә! – тип Сәғиткә екерҙе.

- Нисек? Яһағайным ул. Бүтән патрон алып тормағайным, кәрәкмәҫ тип.

- Яһағаның, атаң башы! Ошондай ваҡытта кеше бер патрон менән юлға сығамы? Уныһы ла юҡ бит әле, эшкинмәгән! Һиңә ышанған мин дурак, әҙәм көлкөһө. Һинең урынға бер-ике егетте яллаһам, мылтығың да кәрәкмәҫ ине.

- Бисәкәй ысҡындырған нәвирнә...

- Һин үҙең бисәкәй! Бешмәгән!

- Ярай инде, көймә! Яҡшығалыр, бәлки. Мылтыҡ ул, патронһыҙ ҙа мылтыҡ. Ҡурҡытырға эшкинер әле, кәрәкһә.

- Үҙең вәт, ҡурҡытырың да. Юлыңа ҡара!

Улар, ауылға етмәҫ элек, һулаҡайға боролоп, тар ғына арба юлынан киттеләр. Был юл, ауылға терәлеп тиерлек торған, ҡарағай ағастары үҫкән, әллә ни ҙур булмаған тауға алып бара. Машинанан төшкәс, шунда күтәрелделәр. Ауыл яғынан тауҙың асығыраҡ урынын һайлағас, Хәмит кипкән ылыҫ ҡойолоп түшәлгән ҡоро ергә ултырҙы:

- Особо важный операцияға мына ошолай әҙерҙәнәләр, ағый, - тип, маһая биреп, ҡумтаһынан биноклен сығарҙы. Сәғит, уның менән йөрөүенә үкенеп, һүҙ көрәштермәне.

- Ә-һә-ә, мына һеҙ ҡайҙа, ҡасҡалаҡта-а-ар! – тине Хәмит, ҡәнәғәт тауыш менән, һуҙып. – Мә, ҡарале ана теге йылға аръяғындағы урамға. Емерек бер өйҙөң лапаҫы аҫтында тора минең машина. Тә-ә-әк, уйҙа, Хәмит, уйҙа, ары нимәштәргә! – Ул, урынынан ҡалҡынып, арлы-бирле йөрөргә кереште.

Сәғиткә Хәмиттең машинаһы ла, йәштәрҙең дә табылыуы әллә ни шатлыҡ килтермәй ине, ул теләр-теләмәҫ кенә биноклде ҡулына алды.

- Тиҙҙән ҡараңғы ла төшәсәк, мин план ҡороп, машинаңда әҙерәк ятып торам. Һин мынан китмә, күҙәт, - тип бойороп, Хәмит тауҙан аҫҡа ыңғайланы.

“Күҙәт, имеш. Кәрәктәре бар ине. Хәмит күрмәгәндә ысҡынһалар шәп булыр ине”, тип Сәғит урынында ҡалды.

Көҙгө ҡыҫҡа көндөң эңере лә ҡапыл ҡараңғыланып, кис булды. “Москвич”, минең запас тәгәрмәсем дә, бүтән камерам да юҡ, тигәндәй һаҡ ҡына кәлтерләп, ауыл урамына килеп инде. Кисеүҙән сыҡҡас, уттарын һүндереп, яй ғына, кабиналағы икәүҙең насар уй менән йөрөгәндәрен һиҙҙергәндәй, ташландыҡ өйгә яҡынлашты. Сәғит, мылтыҡты ике ҡулына ҡыҫып тотҡан Хәмиткә аптырап ҡарап ҡуйҙы: “Патронһыҙ көйө лә ҡыйыулыҡ өҫтәйме икән уға? Әллә Таһир менән Заһиҙә ҡораллы Хәмитте күргәс, ҡоттары осоп, ергә тәгәрәрҙәр, тип көтәме?!”

Улар өй янына етеп туҡтағанда ғына, бәләкәй ҡапҡанан бер ҡарсыҡ сығып, ҡаршы йортҡа табан тәнтерәкләне. “Был ҡортҡаһына мында нимә ҡаған?! Бар, бар, һыпыртыуыңды бел. Артыҡ күҙҙең бумауы яҡшы”, тип уйланы Хәмит. Үҙе Сәғиткә “әйҙә” тип ымланы ла, мылтығын ҡулынан ысҡындырмай, машинанан төштө. Кәртәгә инеүҙәренә, унда ла хәрәкәт башланғайны. Заһиҙә, көтөлмәгән ҡунаҡтарҙы күреп, ҡурҡышынан ни эшләргә белмәне. Таһир “джип”тың моторын ҡабыҙып, уның янында булыша ине, хәлде тиҙ генә аңлап, Заһиҙә менән Хәмиттең араһына килеп баҫты. Хәмит мылтығын йәштәргә тоҫҡап:

- Эләктегеҙме?! Икегеҙҙе бер юлы дөмөктөрәм хәҙер. Күпме әйттем һиңә, Заһиҙә, минән ҡотола алмаҫың, тип. Юҡ, тыңдаманың. Ә һиңә нимә етмәне, егет? Минең бисәнән башҡа ҡыҙҙар бөткәнме, башын әйҙәндермәһәң?! Үҙегеҙгә инде үпкәләгеҙ... – Күтәрмәлә Маһиҙәне күреп уның теле тотлоҡто, - мы-мыныһы кем тағын? – Шунан йылмайырға маташҡан булды, - үлеп өлгөрмәнең, кәүҙәңдән йәнең дә айырылып сыҡтымы, һинең ҡиәфәтеңә инеп, Заһиҙә?! Кил мында, тор яндарына! Өсөгөҙгә бер пуля етәсәк!

Үҙенә урын тапмай торған Сәғит тә, был күренешкә иҫе китеп, асҡан ауыҙын ябырға онотто. “Әллә игеҙәктәр инде?” - Тип уйларға ла өлгөрмәне, Маһиҙә ҡыйыу атлап Хәмит янына килеп, уның күҙҙәренә тура ҡараны:

- Эйе, мин – уның йәне, Заһиҙә – минең йәнем! Беҙ – игеҙәктәр! Беҙҙе үлтереп бөтөрә алмаҫһың, ҡомһоҙ бай!.. – Маһиҙә, “бына тағы ҡайҙа осраттым мин һине, әшәке әҙәм”, тип әйтергә иткәйне лә, Заһиҙә алдында тыйылды. Үҙе кинәт кенә мылтыҡҡа йәбешеп, көбәген өҫкә йүнәлтергә тырышты.

Китте алыш. Көслө ир заты ҡыҙҙың ҡулдарын ҡайырып, уны мылтыҡ менән бергә елтерәтте. Маһиҙә лә бирешмәне. Ярҙамға Таһир ташланды. Тартышҡан арала, мылтыҡ атып ебәрҙе... Маһиҙә “ыһ” тине лә, ике ҡулы менән эсен баҫып, ергә сүгәләне. Сәғит: “Тәки тапҡан патронды”, тип, күҙҙәре аларып, ни ҡылырға белмәй торған Хәмиттең ҡулынан ҡоралын тартып алды. Ул, мылтығының яһауын үҙе машинаһының “бардачегына” йыйып ҡуйғайны. Йырағыраҡ йәшерһә ни булған. Хәмит, тауҙан алда төшөп, кабинала эҙләнгән, ҡәһәрең.

- Пожа-а-р, машинам яна-а-а, пож-а-р!.. – Хәмит әсе итеп ҡысҡырып ебәрҙе лә, ялҡын сорнай башлаған джипына ынтыла биреп, ынтыла биреп, туҡтап ҡалды. Ул, тегеләй-былай йүгергеләүҙән ары бер нәмә лә ҡыла алманы. Күҙ асып йомған арала дөрләп янып киткән машина, Хәмиттән башҡа, әлегә бер кемде лә ҡыҙыҡһындырманы. Заһиҙә менән Таһир Маһиҙәне ике яҡтан ҡултыҡлап, шартлау ҡурҡынысы янаған ерҙән йыраҡҡараҡ алып китергә тырышты. Сәғиттә лә Хәмит ҡайғыһы юҡ ине, ул “Москвич”ын ҡотҡарырға йүгерҙе. Хәмит ут алдында үҙенең көсһөҙлөгөнән тыпырсынып шыңшый-шыңшый, артҡа сигенергә мәжбүр булды. Ялҡын көсәйеп, ҡоро лапаҫты ялмай башланы.

Пуля, Маһиҙәне үтә сығып, машинаның яғыулыҡ шлангыһын тишкәйне. Әшләп торған двигателгә аҡҡан бензин ут сығырға булышлыҡ итте лә инде...

Бығаса халыҡ та йыйылып, һыу тултырылған цистерна таҡҡан ике трактор ҙа килеп етеп, янғынды өйгә күсергә бирмәй һүндереп өлгөрҙөләр. Хәмиттең машинаһының ҡоро һөлдәһе генә төтәп тороп ҡалды. Үҙе, бар ығы-зығы ваҡытында, Сәғит менән әллә ҡайҙа юҡ булды. Маһиҙәнең яраһын Әсмәбикә әбейҙең өйөндә, тиҙ ярҙам машинаһы килгәнсе күп ҡан юғалтмаһын өсөн, бинт менән ҡыҫып бәйләнеләр.

- Маһиҙәм минең, бәғеркәйем! Үлмә инде, үлмә, үтенәм! – Заһиҙә, әбейҙең ҡаҡ урындығында ятҡан туғанын һаҡ ҡына ҡосаҡлап иланы.

- Ниндәй үлем һөйләйһең?! Һинең ҡулдарыңда үлер өсөн табыштыҡмы беҙ?! Таһир менән икегеҙҙең туйығыҙҙа бар донъяны гөрләтәсәкбеҙ әле, Заһиҙәкәй! Заһиҙәкәйем минең... – Маһиҙә хәлһеҙләнеп, йылмайырға тырышты...

Аҙағы.